Artykuł 77 Konstytucji RP gwarantuje, że ustawa nie może zamykać drogi do dochodzenia roszczeń. W praktyce jednak przepis ten pozostaje martwy, często ignorowany na rzecz ustaw – nierzadko pochodzących z czasów PRL. Choć konstytucja stoi najwyżej w hierarchii prawnej, jej ochrona praw obywatelskich ustępuje miejsca archaicznym regulacjom. Czy art. 77 jest tylko pustą deklaracją?
Podpisanie pisma do prokuratury profilem zaufanym powinno wystarczyć – tak stanowi eIDAS i polska ustawa o podpisie elektronicznym. Mimo to prokurator wzywa do odręcznego podpisu, a potem i tak zgłaszający trafia na policję, gdzie składa zeznania i podpisuje klauzulę o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania. Po co więc podwójne podpisywanie, skoro podpis elektroniczny ma moc prawną równą odręcznemu?
W polskim e-sądzie funkcjonuje osobliwa zasada: niezależnie od treści i celu składanego pisma, organ traktuje je jako „sprzeciw” i odrzuca. Czy to wniosek, czy inny dokument – mechanizm działa tak samo. Absurd ten, będący przejawem okrężnej logiki, powoduje, że uczestnicy postępowań napotykają przeszkody proceduralne nieprzewidziane przez prawo. E-sąd broni decyzji referendarzy sądowych, choć orzecznictwo TSUE i Trybunału Konstytucyjnego kwestionuje ich kompetencje do wydawania nakazów zapłaty.
Choć Konstytucja RP gwarantuje obywatelom podstawowe prawa, wiele jej zapisów w praktyce pozostaje martwymi literami. Artykuły 8, 30, 77 oraz 2 i 4, które powinny zapewniać ochronę praw jednostki i nadrzędność Konstytucji, są często ignorowane przez sądy i prokuratury. Z kolei art. 45, dotyczący prawa do sądu, bywa rozumiany w sposób ograniczający dostęp do sprawiedliwości. Czy Konstytucja naprawdę pełni rolę najwyższego prawa w Polsce?
Wyroki Trybunału Sprawiedliwości UE oraz polskiego Trybunału Konstytucyjnego wskazują na niezgodność powierzania wydawania nakazów zapłaty referendarzom sądowym z zasadami prawa unijnego i Konstytucji RP. W polskim e-sądzie dochodzi do naruszeń praw konsumentów poprzez brak weryfikacji dowodowej i ograniczenie prawa do obrony. Czy zmiany wprowadzone w 2018 roku wystarczą, aby przywrócić sprawiedliwość?
Wyrok TSUE z 20 września 2018 r. w sprawie EOS KSI Slovensko podkreślił konieczność ochrony konsumentów w postępowaniach cywilnych. W Polsce rola referendarzy sądowych od lat budzi wątpliwości, szczególnie w kontekście orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Co więcej, funkcjonowanie e-sądu przed 2018 rokiem wskazuje na problematyczne aspekty działania referendarzy, gdzie decyzje zapadały na podstawie pomówień.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej jest najważniejszym aktem prawnym, fundamentem systemu państwowego i gwarantem praw obywateli. Jednakże jej praktyczne zastosowanie budzi wątpliwości. Liczne przepisy pozostają martwe, a ich realizacja bywa zależna od dobrej woli władz czy politycznych uwarunkowań. Czy w takich okolicznościach można uznać Konstytucję za dokument skutecznie chroniący prawa obywateli?
O polskim prawie można mówić naprawdę dużo. Jako spuścizna PRL wiele przekonań do dziś gości w umysłach władzy wykonawczej. Między innymi w Konstytucji RP nie ma żadnej informacji na temat tego, że występuje podział na prawo cywilne i karne. W Ustawie Zasadniczej, której zapisów się nie tłumaczy a stosuje tak jak napisano, każdy ma prawo do sądu na jednakowych zasadach.
Próba ukarania pasażerów za niesprawny kasownik w warszawskim tramwaju skończyła się przegraną w sądzie dla przewoźnika. Sprawa, w której kontrolerzy używając przymusu bezpośredniego wyprowadzili troje pasażerów podejrzanych o nieskasowanie biletów, w celu wyłudzenia opłaty. Czy pasażerowie mają szansę na sprawiedliwość w sytuacji, gdy zawodzą urządzenia, a kontrolerzy narzucają swoje interpretacje prawa?
Prokuratura, zamiast stać na straży praworządności, często staje się synonimem bezczynności. Sprawy są umarzane lub odmawia się ich wszczęcia, mimo wyraźnych podstaw prawnych. Czy jest to forma protestu wobec przepisów, strajk ukryty pod płaszczem procedur, czy może efekt systemowego braku konsekwencji? Dla pokrzywdzonych oznacza to jedno – bezradność wobec bezkarności.
