Pracowniczy stosunek pracy można podzielić: (w zależności od źródeł jego powstania):
- stosunek pracy z mianowania (nominacji) art76k.p;
Mianowanie jest aktem administracyjnym, który wywiera skutek w sferze prawa pracy prowadząc do nawiązania stosunku pracy w przypadkach uzasadnionych szczególnym charakterem pracy na podstawie przepisów tzw. pragmatykach (sędziowie, prokuratorzy).
- stosunek pracy z powołania art 68-72 k.p;
Powołanie jest aktem na mocy którego powierza się danej osobie określone stanowisko kierownicze lub inne samodzielne. Akt powołania wywiera podwójną funkcje:
powierza określona funkcje i nawiązuje stosunek pracy (wojsko, służba zdrowia).
- stosunek pracy z wyboru art 73 k.p;
Wybór jest jedną z form powierzeni stanowisk pracy. Nawiązanie stosunku pracy na podstawie wyboru następuje wówczas, gdy z wyboru wynika obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika np. w organach samorządowych.
- umowny stosunek pracy.
Stosunek pracy a umowy cywilnoprawne
Umowa o wykonanie pracy nieodpowiadająca wyżej wymienionym właściwościom nie powoduje powstania stosunku pracy, nawet jeżeli ta spełnia niektóre z wyżej wymienionych warunków. Gdy jednak w zawartej umowie występują z równym nasileniem cechy umowy o pracę i innej umowy (np. umowy zlecenia) wówczas rozstrzygająca o typie umowy jest wola stron.
a. Umowa o dzieło
Jeżeli przedmiotem umowy jest wykonanie określonego utworu, między stronami powstaje stosunek prawny oparty na umowie o dzieło (art. 627 i n. k. c.). Jest to tzw. umowa rezultatu - zamawiający dzieło zasadniczo nie ponosi ryzyka związanego z jego wykonywaniem.
b. Umowa zlecenia
Stosunek pracy różni się też od umowy zlecenia, z której wynika obowiązek dokonania określonej czynności prawnej lub świadczenia innych usług, w warunkach braku podporządkowania zleceniobiorcy kierownictwu dającemu zlecenie. Czynności i usługi nie muszą być wykonywane osobiście przez przyjmującego zlecenie.
c. Umowa agencji
Stosunek pracy nie powstaje także na podstawie umowy agencji, która zobowiązuje agenta do stałego pośredniczenia przy zawieraniu umów oznaczonego rodzaju na rzecz zleceniodawcy lub do zawierania w jego imieniu takich umów (art. 758 i n. k. c.) W tym stosunku nie występuje podporządkowanie agenta kierownictwu zleceniodawcy charakterystyczne dla stosunku pracy.
