Zwyrodnienie stawów należy do najczęściej występujących schorzeń aparatu ruchu. Wraz ze starzeniem się organizmu lub nadmiernym przeciążeniem stawu dochodzi do zmniejszania się ilości mazi stawowej. Staw zwęża się. Powstają również liczne mikrouszkodzenia w obrębie stawu, zarówno chrząstki stawowej, jak, również więzadeł,ścięgien i mięśni. Powstały stan zapalny jest bolesny. Ogranicza ruchomość, wywołuje przekrwienie tkanek i opuchnięcie całego stawu. W tym czasie ciężko jest nam wykonywać proste czynności.
Gdy choroba nabierze bardziej zaawansowany charakter, dochodzi do jeszcze większego upośledzenia ruchu, uszkodzenia powierzchni stawowych dwóch sąsiadujących ze sobą kości, zmniejszenia zakresu ruchu, a nawet siły i masy mięśniowej. W badaniu RTG widoczne są zmiany, szczególnie dotyczące zniekształconego obrysu stawu. Najczęściej choroba zwyrodnieniowa dotyczy stawów kolanowych, biodrowych, łokciowych oraz barku.
Główna przyczyna powstawania choroby zwyrodnieniowej dotyczącej stawów nie jest do końca poznana. Wiadomo, że brak równowagi między zachodzącymi procesami odbudowy i regeneracji, a niszczeniem komórek przyczynia się do wywołania tego schorzenia. Co ciekawe, choroba ta może pojawić się w każdym wieku. Zarówno u osoby starszej, jak i młodej. Nieprawidłowa budowa stawu, urazy mechaniczne, zbytnie przeciążenie, otyłość, starszy wiek, płeć żeńska oraz czynniki genetyczne zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania. Niekiedy przyczyną powstawania tego schorzenia jest współistnienie innych chorób, między innymi o podłożu autoimmunologicznym (reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa) i metabolicznym (dna moczanowa, cukrzyca).
Do tej pory leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów opierało się na farmakoterapii. Stosowane były zazwyczaj preparaty zawierające siarczan chondroityny, siarczan glukozaminy oraz kolagen. Przeciwbólowo stosowano maści, kremy żele rozgrzewające lub chłodzące z aktywnym lekiem zmniejszającym ból oraz niesterydowe leki przeciwzapalne. Bolesne, ale niekiedy najbardziej skuteczne było wstrzykiwanie leku do wnętrza stawu. Podawane były głównie kwas hialuronowy oraz glikokortykosteroidy.
Wspomagającą formą terapii jest cały czas fizjoterapia. Czasowe unieruchomienie stawu, odciążenie miejsca bólu, krioterapia, lekkie ćwiczenia fizyczne czynne, bierne lub w odciążeniu również dają niewielką poprawę, choć zazwyczaj jedynie spowalniają proces zużycia stawu.
Aktualnie ostatecznym sposobem leczenia zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej stawu jest operacja. Zastąpienie zużytego stawu sztuczną protezą, usunięcie rzepki lub części kości, czy usztywnienie stawu do tej pory przy bardzo dużej bolesności i zniekształceniach, było jedyną formą leczenia. Aktualnie prowadzone są badania nad pozytywnym wpływem komórek macierzystych na odbudowę i regenerację składowych tworzących staw. Komórki macierzyste jak na razie w dobry sposób oddziaływały na poprawę zdolności poznawczych w neurologii. Aktualnie sprawdza się ich wpływ w ortopedii.
Przy pomocy suchej artroskopii wprowadzane są do wnętrza stawu komórki macierzyste pochodzące ze sznura pępowinowego niespokrewnionego dawcy. Wszystko odbywa się przy pomocy matryc hialuronowych nasączonych komórkami macierzystymi. Jest to metoda jak najmniej inwazyjna. Po wykonaniu zabiegu dochodzi do różnicowania się komórek w chondrocyty, zdolne do uzupełnienia braków chrząstki stawowej. Jeżeli artroskopia nie jest możliwa, wykonuje się mininacięcia i przy pomocy mikroskopu lub kamery dostarcza wybrane komórki. Po oczyszczeniu powierzchni stawowej kładzie się na jej powierzchnię matrycę wraz z komórkami. Czasem na matrycę kolagenową wprowadza się pobrany od pacjenta szpik kostny. W ostatnim etapie zamyka się staw przy użyciu specjalnego kleju tkankowego.
Jak do tej pory efekty są zadowalające. Po okresie rehabilitacji trwającej do roku pacjent może wrócić do pełnej sprawności i do uprawianego wcześniej sportu. Oczywiście wszystko zależy również od wieku pacjenta, czasu zgłoszenia się na zabieg, stopnia uszkodzenia struktury stawu oraz zaangażowania w proces leczenia. Jakie w przyszłości skutki może przynieść wszczepianie komórek macierzystych do wnętrza stawu? Jeszcze nie wiemy. Czas pokaże.
