Czym są wojewódzkie komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych
Celem wojewódzkich komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych jest ustalenie, czy zdarzenie, którego następstwem była szkoda majątkowa lub niemajątkowa pacjenta, stanowi zdarzenie medyczne.
W skład wojewódzkiej komisji wchodzi 16 członków, w tym połowa to członkowie posiadający co najmniej wyższe wykształcenie i tytuł magistra lub równorzędny w dziedzinie nauk medycznych, którzy wykonują zawód medyczny przez okres co najmniej 5 lat albo posiadają stopień naukowy doktora w dziedzinie nauk medycznych. Pozostałych 8 członków stanowią osoby posiadające co najmniej wyższe wykształcenie i tytuł magistra w dziedzinie nauk prawnych, które przez okres co najmniej 5 lat były zatrudnione na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa albo posiadają stopień naukowy doktora w dziedzinie nauk prawnych. Skład orzekający komisji to 4 osoby, 2 z wykształceniem medycznym i 2 z prawniczym.
Pojęcie zdarzenia medycznego
Zdarzenie medyczne zostało w ustawie zdefiniowane jako:
- zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym,
- uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia pacjenta,
- śmierć pacjenta,
które są następstwem poniższych działań niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną:
- diagnozy, jeżeli spowodowała ona niewłaściwe leczenie albo opóźniła właściwe leczenie, przyczyniając się do rozwoju choroby,
- leczenia, w tym wykonania zabiegu operacyjnego,
- zastosowania produktu leczniczego lub wyrobu medycznego.
Kwestią istotną z punktu widzenia zakresu spraw, które mogą być rozpoznane przez wojewódzkie komisje, jest to, że warunkiem koniecznym do uznania danego zdarzenia za zdarzenie medyczne jest fakt zaistnienia wskazanych powyżej okoliczności wyłącznie w szpitalu. Jeśli więc pacjent zostanie np. zakażony wirusem żółtaczki typu C w prywatnym gabinecie stomatologicznym, będzie mógł dochodzić swoich roszczeń wyłączenie przed sądem.
Wniosek o ustalenie zdarzenia medycznego
Wniosek o ustalenie zdarzenia medycznego wnosi się do wojewódzkiej komisji właściwej ze względu na siedzibę szpitala w terminie 1 roku od dnia, w którym pacjent (bądź jego przedstawiciel ustawowy, a w przypadku śmierci pacjenta – spadkobierca) dowiedział się o zakażeniu, uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia albo nastąpiła śmierć pacjenta. Do wniosku należy dołączyć wszystkie dowody go uprawdopodabniające, potwierdzenia uiszczenia opłaty od wniosku w kwocie 200 zł oraz postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, w przypadku gdy z wnioskiem występuje spadkobierca.
Postępowanie przed wojewódzką komisją
W celu wydania orzeczenia komisja może wzywać do składania wyjaśnień zarówno wnioskodawcę, jak i kierownika podmiotu leczniczego prowadzącego szpital, a także ubezpieczyciela. Ponadto komisja rozpatruje wszystkie dowody przedłożone przez strony, może także zasięgnąć opinii biegłego lekarza bądź konsultanta wojewódzkiego.
Komisja zobowiązana jest do wydania orzeczenia w terminie 4 miesięcy od dnia złożenia wniosku, zaś każda ze stron w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem może złożyć do komisji umotywowany wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy. Jest on rozpoznawany w terminie 30 dni od dnia doręczenia w zmienionym składzie.
Wysokość świadczenia z tytułu jednego zdarzenia medycznego
Wysokość zadośćuczynienia i odszkodowania z tytułu jednego zdarzenia medycznego w odniesieniu do jednego pacjenta nie może przekroczyć:
- 100.000 zł – w przypadku zakażenia, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta,
- 300.000 zł – w przypadku śmierci pacjenta.
W terminie 30 dni od dnia bezskutecznego upływu terminu do wniesienia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy lub od dnia doręczenia orzeczenia w przedmiocie wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy, ubezpieczyciel – za pośrednictwem komisji – przedstawia wnioskodawcy (pacjentowi, jego przedstawicielowi ustawowemu lub spadkobiercy) propozycję zawarcia ugody na określoną kwotę, która nie może być wyższa od kwot wskazanych powyżej. Wnioskodawca ma 7 dni na przyjęcie lub odrzucenie propozycji. Przyjęcie wiąże się ze zrzeczeniem się roszczenia o odszkodowanie lub zadośćuczynienie w zakresie szkód, które ujawniły się w momencie orzekania. Z kolei odrzucenie propozycji oznacza niezawarcie ugody i brak wypłaty świadczenia, dla pacjenta zaś konieczność dochodzenia swoich roszczeń na drodze sądowej.
Wojewódzkie komisje w praktyce – za i przeciw
Zaletą dochodzenia roszczeń przed wojewódzką komisją jest to, że komisja ustala wyłącznie, czy doszło do zdarzenia medycznego w rozumieniu ustawy, czy też nie. Nie zajmuje się kwestią winy lekarza, pielęgniarki albo ratownika medycznego. Nie rozważa rażącego niedbalstwa lub umyślności personelu medycznego bądź szpitala. Nie orzeka także o rozmiarze szkody. Zadaniem komisji ma być zbadanie, czy określone postępowanie było niezgodne z zasadami wiedzy medycznej, bez potrzeby ustalenia przyczyn takiego postępowania. Komisja koncentruje się więc wyłącznie na obiektywnych aspektach działań medycznych, wobec czego będzie ją interesować np. wykonanie operacji przy użyciu całego dostępnego i wskazanego sprzętu, a nie zoperowanie niewłaściwego pacjenta.
Kolejnym pozytywnym aspektem jest skład orzekający, w którym zasiadają osoby z wykształceniem i praktyką medyczną. Jakkolwiek komisja i tak może powołać lekarza biegłego określonej specjalności w sytuacjach, kiedy analiza konkretnego przypadku wymaga wiadomości specjalnych, to wydaje się, że niejednokrotnie wiedza i praktyka przedstawicieli środowiska medycznego może być wystarczająca do ustalenia, czy doszło do zdarzenia medycznego w ramach samej komisji.
Krytyka postępowania przed wojewódzkimi komisjami dotyczy w głównej mierze tego, że to ubezpieczyciel (względnie szpital w braku umowy ubezpieczenia), który występuje z propozycją ugody, decyduje, jaka kwota będzie stanowiła rekompensatę z tytułu zdarzenia medycznego. Przepisy przewidują wyłącznie ograniczenie w zakresie górnej granicy proponowanych kwot, brak jest natomiast przeszkód formalnych do złożenia wnioskodawcy propozycji na poziomie nawet kilkudziesięciu złotych. Odrzucenie propozycji ugody przez wnioskodawcę powoduje, że postępowanie kończy się, a do dochodzenia roszczeń pozostaje tylko droga sądowa.
Wielu krytykuje także zapisy dotyczące składu komisji, które w żaden sposób nie narzucają, aby osobą z wykształceniem i praktyką w dziedzinie nauk medycznych był wyłącznie lekarz. Oznacza to, że w praktyce w składzie orzekającym środowisko medyczne może nie być w ogóle reprezentowane przez lekarza.
Podsumowanie pierwszego roku funkcjonowania komisji będzie istotne pod względem uzyskania informacji, jaka jest świadomość pacjentów co do możliwości dochodzenia roszczeń tą drogą, jak często pacjenci wybierają postępowanie przed komisją, a także jak długo trwa postępowanie. Określi to w pewnym sensie dalsze losy komisji.
