Złożoność literatury
W najprostszym rozumieniu literatura to zbiór „tworów słownych”, na który składają się dzieła artystyczne (powieści, dramaty, wiersze), jak również książki i artykuły specjalistyczne. W pierwszym przypadku będą to więc utwory o dominującej funkcji estetycznej, natomiast w drugim wszelkie wypowiedzi utrwalone w piśmie (o funkcjach informacyjnej, naukowej, dydaktycznej, publicystycznej itp.).
W obrębie literatury pięknej wykształciły się jej następujące rodzaje:
- światowa – kategorię wprowadził Goethe, dla którego literatura miała mieć charakter uniwersalny i nie powinna przynależeć do narodu lub miejsca, ale do całego świata,
- powszechna – będąca sumą dzieł literatur narodowych, strukturą powiązaną wewnętrznie motywami i gatunkami o charakterze uniwersalnym,
- narodowa – odnosi się do dzieł literackich danego narodu (wspólnoty etnicznej), tworzonych przez pisarzy należących do narodu danego kraju, jak również będących na emigracji (stąd zdarzają się też dzieła w innym języku niż narodowy).
Twórczość regionalna
Obok wymienionych rodzajów funkcjonuje literatura regionalna nawiązująca do pojęcia malej ojczyzny, określająca jej indywidualność, a jednocześnie wyznaczająca odrębność. Literatura regionalna jest więc literaturą tworzoną w związku z danym regionem – o regionie i często przez człowieka z danego regiony, ale jednak niekoniecznie. W związku z tym o literaturze regionu decyduje przede wszystkim tematyka utworu, miejsce pochodzenia autora lub związek autora z miejscem – literatura regionalna może być też tworzona przez pisarzy emigracyjnych. Jednak najważniejszym aspektem jest tu region jako inspiracja twórcza.
Tym samym przedstawione rodzaje literatury różnią się miejscem, do którego się odnoszą, jak też zasięgiem zjawiska. Jednak bezsprzecznie na literaturę w ogóle, składają się wszystkie jej rodzaje, w tym również literatura regionalna, o której niestety wciąż się zapomina.
Regionalizm w literaturze
Genezy regionalizmu w literaturze dopatruje się w twórczości romantycznej, kiedy to jej twórcy sięgali do folkloru i ludowości – jak choćby Mickiewicz. W kolejnych okresach zjawisko to umocniło się do tego stopnia, że teoretycy dwudziestolecia międzywojennego zdecydowali je zdefiniować. Obecnie literatura regionalna zmieniła nieco swój charakter. Bynajmniej nie jest już pełna zwrotów właściwych językom regionów, nie ma też melancholijnej wymowy, ale odnosi się do wielu aspektów kulturowych danego miejsca.
Historia literatury pokazuje, iż wielu często światowych pisarzy wprowadza do swoich utworów pierwiastki regionalne, gdyż jest im to zwyczajnie bliskie. Tworzony w sten sposób świat przedstawiony staje się barwny i wiarygodny, postaci wyraziste i po prostu ludzkie, a dzieło i sam pisarz bynajmniej nic na tym nie tracą.
Wielkość pisarza i wartość dzieła
O zdolnościach pisarza i wartości jego dzieła nie decyduje miejsce, w którym osadzona jest fabuła, lecz umiejętność jej przedstawienia. Co więcej, często dzieło nie powstaje tylko po to, aby istniało. Zazwyczaj intencją autora jest chęć odniesienia się do czegoś ważnego, podzielenia się jakąś myślą. Dlatego o wartości pisarza i wielkości utworu decyduje umiejętność angażowania czytelnika w świat przedstawiony i losy bohaterów, jak analizowania określonych zjawisk.
W ten sposób literatura regionalna jest nieodłącznym elementem literatury pięknej, a ze względu na pokazanie zwyczajów konkretnych regionów również częścią kultury danego narodu i kraju.
Znaczenie literatury regionu
Literatura regionalna wciąż pozostaje znana przede wszystkim w środowisku regionu. Jednak rozwój nowego medium, jakim jest Internet coraz bardziej przyczynia się do wzrostu znaczenia twórczości regionów, która stanowi o bogactwie literatury. Wiele miejsc zyskuje na znaczeniu właśnie ze względu na twórczość regionalną, jak też osobę samego twórcy regionalnego. Bardzo często chęć bliższego poznania pisarza czy jego dzieł skłania również do poznania miejsca, z którego pochodzi i które stało się dla niego inspiracją.
Regionalne nie znaczy więc gorsze. Ograniczony zasięg terytorialny nie czyni twórców regionu mniej utalentowanymi, a ich dzieł mniej wartościowymi.
