Wydziedziczenie a prawo do zachowku
Jeśli ma miejsce sytuacja, w której spadkobierca ustawowy (m.in. dzieci, małżonek, rodzice), którego nazywany osobą najbliższą nie otrzymał należnej mu części spadku, przysługuje mu tzw. roszczenie o zachowek. Wydziedziczenie polega na odebraniu osobie tego uprawnienia, czyli pozbawienia prawa do zachowku. Musi być one wprost wyrażone w sporządzonym testamencie przed spadkodawcę przed jego śmiercią.
Jak dokonać wydziedziczenia?
Jeśli chcemy skutecznie wydziedziczyć uprawnionego do zachowku musimy spełnić trzy następujące kroki:
- dokonać wydziedziczenia w drodze testamentu
- wskazać jedną z trzech przesłanek wydziedziczenia oraz
- wskazać przyczynę wydziedziczenia.
Przesłanki do wydziedziczenia
Spadkobiercę można wydziedziczyć wyłącznie w trzech, ściśle określonych przez prawo przypadkach. Nazywamy je przesłankami wydziedziczenia. Jeśli wydziedziczenie spadkobierców nastąpi z pominięciem lub naruszeniem poniższych przesłanek – wydziedziczenie będzie prawnie nieskuteczne.
Przesłanka numer 1: Spadkobierca wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
Chodzi tu przede wszystkim o element sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Nie może być to subiektywna ocena spadkodawcy wynikająca na przykład z jego rozczarowania. Musi być to fakt obiektywnie uważany za godzący w powszechnie przyjęte zasady a jego charakter wyczerpywać znamiona uporczywości. Oznacza to, że spadkobierca, którego chcemy wydziedziczyć musi dopuszczać się tych czynów w sposób świadomy i niegodny.
Przesłanka numer 2: Spadkobierca dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci
Najważniejsze w tym wypadku jest stwierdzenie faktu popełnienia przestępstwa przez sąd karny (w postaci wyroku). Przestępstwo to jednak musi być popełnione przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności wobec osoby najbliższej spadkodawcy, w sposób intencjonalny. Ze względu na to, że Kodeks cywilny nie zawiera definicji osoby najbliższej spadkodawcy, każdy przypadek należy rozpatrywać w kontekście całokształtu okoliczności. Dla kogoś osobą najbliższą może być bowiem nie tylko krewny czy partner życiowy, ale również przyjaciel.
Obecnie jedynie rażąca obraza czci stanowi uzasadnioną podstawę do wydziedziczenia.
Przesłanka numer 3: Spadkobierca uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych
W tym wypadku mowa o sytuacji, w której w zasadzie wszystkie więzi rodzinne pomiędzy tymi osobami wygasają, bowiem spadkobierca unika udzielenia wparcia spadkodawcy w sytuacjach tego wymagających. Należy jednak zwrócić uwagę, że inaczej niż w przypadku drugim, tutaj niedopełnienie tychże obowiązków odnosi się wyłącznie i bezpośrednio do spadkodawcy, a nie do osób mu najbliższych.
Więcej o wydziedziczeniu możesz dowiedzieć się tutaj: https://zachowek.biz.pl/wydziedziczenie/
Przyczyny wydziedziczenia
Spadkodawca może w testamencie wskazać jedną lub kilka przyczyn wydziedziczenia Warto również pamiętać o tym, że jeżeli zaistnieją dwie albo trzy przyczyny wydziedziczenia, w testamencie należy powołać się na każdą z nich. Jest to motywowane faktem, że osoba wydziedziczona być może będzie próbowała podważyć testament, kwestionując podstawę wydziedziczenia. Jeżeli uda jej się to zrobić z jedną z nich, aktualne pozostaną inne przesłanki.
Chociaż przyczyna wydziedziczenia nie musi wskazywać na konkretny artykuł Kodeksu Cywilnego, z którego wynika, warto jednak by była sformułowana na tyle jasno, by nie było potrzeby dokonywania dodatkowej interpretacji.
