Jaką formę opodatkowania wybrać?
Masz trzy główne ścieżki: skala podatkowa (12% i 32%), podatek liniowy (19%) oraz ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (stawki zależne od rodzaju działalności, np. dla usług IT często 12%, dla niektórych usług kreatywnych 8,5%). Skala bywa korzystna, jeśli korzystasz z ulg i masz wyższe koszty. Liniowy jest prosty i przewidywalny przy wysokich dochodach, ale bez większości ulg. Ryczałt opłaca się, gdy masz niskie koszty, bo podatek płacisz od przychodu, nie od dochodu.
Przykład: jeśli przy 20 000 zł przychodu miesięcznie masz koszty rzędu 8 000 zł, w skali lub na liniowym opodatkujesz 12 000 zł dochodu. Na ryczałcie zapłacisz podatek od pełnych 20 000 zł. Czasem bywa taniej, czasem drożej – licz na liczbach, nie na przeczuciach.
ZUS i zdrowotne – ten duet też gra w Twojej drużynie
Początek bywa lżejszy: ulga na start, potem preferencyjny ZUS, a dopiero później pełne składki. Składka zdrowotna różni się w zależności od formy opodatkowania i bywa liczona procentowo od dochodu (skala i liniowy) lub według progów przy ryczałcie. Tu warto pilnować wyliczeń, bo może się okazać, że „tańszy” podatek rekompensuje droższa zdrowotna.
VAT – wchodzę czy nie wchodzę?
Jeśli Twoje obroty nie przekraczają ustawowego limitu zwolnienia podmiotowego i sprzedajesz w kraju, możesz rozważyć zwolnienie z VAT. Ale jeśli kupujesz drogie narzędzia i usługi, współpracujesz z VAT-owcami lub fakturujesz zagranicę, VAT może się opłacić. Standardowa stawka w Polsce to 23% (z obniżonymi 8% i innymi dla wybranych branż). Dla wielu freelancerów rejestracja do VAT-UE jest konieczna przy usługach dla kontrahentów z UE.
Mini-check: świadczysz usługi dla firmy z Niemiec? Najpewniej rozliczysz VAT w modelu odwrotnego obciążenia (miej NIP-UE, porządny opis na fakturze i upewnij się, że kontrahent jest podatnikiem VAT w VIES).
Proste przykłady rozliczeń, żeby zobaczyć liczby
Załóżmy: przychód finansowy 15 000 zł, koszty 5 000 zł, czyli dochód 10 000 zł miesięcznie.
Na skali: podatek 12% od dochodu (z uwzględnieniem ulgi/kwoty wolnej w skali roku), składka zdrowotna procentowo od dochodu – efektywny klin rośnie wraz z dochodem, ale uwzględnisz np. ulgę dla klasy średniej (jeśli spełniasz warunki w danym roku podatkowym).
Na liniowym: 19% od 10 000 zł = 1 900 zł podatku, bez większości ulg, za to prosto i przewidywalnie.
Na ryczałcie: przy stawce 8,5% od 15 000 zł zapłacisz 1 275 zł podatku, ale pamiętaj – koszty nie zmniejszają podstawy. Jeśli Twoje realne koszty są wysokie, ryczałt przestaje błyszczeć.
Branża kasynowa, czyli hazard fiskalny? Niekoniecznie
Czasem freelancerzy obsługują podmioty z branży kasynowej – np. Wypłacalne kasyna internetowe. W Polsce działalność kasyn i zakładów wzajemnych regulowana jest Ustawą o grach hazardowych, a operatorzy podlegają specyficznym obciążeniom (tzw. podatek od gier). Ty, jako zewnętrzny usługodawca, rozliczasz się standardowo według wybranej formy (skala, liniowy, ryczałt), ale pamiętaj o właściwej stawce VAT dla swoich usług i o weryfikacji kontrahenta (zgodność działalności, NIP-UE, obowiązki AML po Twojej stronie, jeśli dotyczą). Hazard to emocje, ale w papierach lepiej bez ryzyka.
Najczęstsze błędy początkujących
Pierwszy klasyk: brak poduszki pod podatki i ZUS. Najprościej – odkładaj na osobnym koncie procent od każdej faktury. Drugi – błędne PKD i ryczałt nie do tej usługi, przez co stosujesz niewłaściwą stawkę. Trzeci – chaotyczne koszty: paragon bez NIP nie zawsze da się wrzucić w koszty, a brak opisu na fakturze to proszenie się o pytania. Czwarty – spóźnienia: zaliczki na podatek, JPK_V7 przy VAT, roczne PIT-y. Nie czekaj do ostatniej chwili, bo systemy też miewają poniedziałki.
Uwaga, tekst zawiera link prowadzący do hazardu. Pamiętaj, że gry hazardowe związane są z ryzykiem. Zauważyłeś u siebie objawy uzależnienia – skontaktuj się z instytucjami oferującymi pomoc w wyjściu z nałogu hazardowego. Gra w kasyno internetowym i u bukmachera jest wyłącznie dla osób pełnoletnich od 18 lat. Graj rozważnie i odpowiedzialnie.
Artykuł jest skierowany do czytelników z po za Polski.
