Musimy jednak zaznaczyć, że poniższy artykuł ma charakter czysto informacyjny. Aby uzyskać wiążącą odpowiedź w sprawie zachowku, należy skorzystać z porady prawnej. Po tym krótkim wstępie zapraszamy do lektury.
Czym jest zachowek?
Zachowek to jedno z podstawowych pojęć prawa spadkowego. Odpowiedź na pytanie zachowek co to? brzmi następująco. To zapłata sumy pieniężnej, która ma celu zrekompensować brak lub niewystarczającą wysokość spadku dla osób uprawnionych. Należy wiedzieć, że istnieją sytuacje, w których możemy domagać się zapłaty sumy pieniężnej od innych spadkobierców lub osób, którym spadkodawca przekazał swój majątek za życia.
Zachowek oblicza się na podstawie wartości spadku netto, czyli po odjęciu długów spadkowych, oraz wysokości udziału spadkowego, jaki należałby się uprawnionemu do zachowku, gdyby dziedziczył z ustawy (bez testamentu). Zachowek wynosi połowę wartości tego udziału. Dla ułatwienia posłużmy się przykładem:
Jeśli spadkodawca miał dwójkę dzieci i żonę, a jego spadek netto wynosił 100 000 zł, to każde dziecko mogłoby domagać się zachowku w wysokości 12 500 zł (połowa z 1/4 części spadku), a żona w wysokości 25 000 zł (połowa z 1/2 części spadku).
Komu przysługuje zachowek?
Zachowek przysługuje zstępnym (dzieciom, wnukom), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, o ile nie zostali oni wcześniej wydziedziczeni przez spadkodawcę. Nie mogą oni jednak domagać się zachowku, jeśli sami odrzucili spadek lub są niegodni dziedziczenia. Zachowek przysługuje również wtedy, gdy spadkodawca rozporządził swoim majątkiem za życia poprzez darowizny lub inne czynności prawne. W takim przypadku zachowek może być żądany od osób obdarowanych, ale tylko w granicach ich wzbogacenia. Jest to o tyle, istotne, że daje nadzieję, na uzyskanie zachowku, pomimo że pieniądze po zmarłym zostały w pełni rozdysponowane.
Czy zachowek może się przedawnić?
Tak, roszczenie, którym jest zachowek może się przedawnić. Termin przedawnienia wynosi pięć lat, licząc od dnia ogłoszenia testamentu, lub otwarcia spadku. Więcej na ten temat mówi art. 1007 kodeksu cywilnego. Kwestie uzyskania zachowku są rozstrzygane zawsze na drodze sądowej. Pozew o przyznanie zachowku należy złożyć do właściwego sądu w zależności od tego, o jaką kwotę będziemy się ubiegać. Od lipca 2023 roku limity te przedstawiają się następująco:
- roszczenia do kwoty 100 tys. zł rozpatrywane są przez sąd rejonowy,
- roszczenia powyżej tej kwoty trafią do sądu okręgowego.
Dlaczego zachowek bywa mylony z testamentem?
Trudno jednoznacznie stwierdzić, dlaczego o wiele częściej spotkamy się pytaniem zachowek co to? Zachowek bywa mylony z testamentem, ponieważ oba terminy dotyczą rozporządzania majątkiem po śmierci. Jednak zachowek nie jest formą dziedziczenia, lecz roszczeniem o zapłatę sumy pieniężnej. Nie zależy od woli spadkodawcy, lecz od przepisów ustawy. Nie zmienia również składu spadkobierców, lecz tylko obciąża ich majątek.
Podsumowanie
Mamy nadzieję, że powyższy tekst dał po części odpowiedź na pytanie: zachowek co to, w stopniu, który ułatwi wszystkim potencjalnym zainteresowanym dochodzenie na drodze sądowej swoich praw do pieniędzy po zmarłym w rodzinie. Pieniądze od zawsze budzą emocje. Niemniej, jednak jeśli się nam należą, należy po nie sięgać z pomogą prawnika oczywiście. Przypadek każdej rodziny jest bowiem inny i nie sposób udzielić jednej uniwersalnej porady. Życzymy samych korzystnych rozstrzygnieć, jeśli chodzi o sprawy związane z zachowkiem.
