Podstawowym zadaniem należącym do obowiązków komorniczych należy wykonywanie postanowień sądowych dotyczących rozstrzygnięć roszczeń cywilnych w drodze przymusu egzekucyjnego. Ponadto komornik dokonuje spisu inwentarza i sporządza protokół stanu faktycznego, na podstawie zarządzenia sądu lub prokuratora. Spis dokonywany jest przed wszczęciem procesu sądowego lub przed wydaniem orzeczenia.
Czynności komornika regulują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego oraz Ustawy o komornikach sadowych i egzekucji. Komornicy podlegają więc orzeczeniom sądowym oraz prezesowi sądu, przy którym działają.
Obowiązki komornika wobec wierzyciela
W celu wszczęcia postępowania egzekucyjnego, wierzyciel składa komornikowi sądowemu wniosek egzekucyjny oraz wyrok lub nakaz zapłaty, opatrzony klauzulą wykonalności, zwany inaczej tytułem wykonawczym, wydanym przez Sąd. Wniosek ten ma kluczowe znaczenie dla czynności prowadzonych przez komornika. Każda bowiem czynność komornika związana jest z uprawnieniem wierzyciela. Oznacza to, że wierzyciel wnioskuje o jakąś czynność, a komornik w określonym czasie podejmuje ją lub odmawia jej wykonania z uzasadnieniem omowy. Na wniosek wierzyciela, komornik może zawiesić lub umorzyć egzekucję.
Wskazana jest zatem współpraca między komornikiem a wierzycielem. Należy również nadmienić, że na wszystkie czynności komornicze nakładana jest zaliczka pieniężna. Komornik zobligowany jest do wykonania wnioskowanej czynności nie później, niż w terminie 7 dni, od dnia wpłacenia zaliczki. Wierzyciel ma prawo do uczestniczenia we wszystkich czynnościach komorniczych pod warunkiem, że zawiadomi o tym komornika. Komornik z kolei ma obowiązek do informowania w formie pisemnej o skutkach podjętych czynności oraz o powodach odmowy.
Po wyegzekwowaniu całej lub częściowej kwoty, komornik ma obowiązek jej przekazania wierzycielowi w ciągu 4 dni. Jeżeli nie wywiąże się w terminie, ma obowiązek zapłacić wierzycielowi odsetki. Dodatkowo komornik ma obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody, jakie wyrządzi podczas wykonywanych czynności.
Obowiązki komornika wobec dłużnika
Egzekucja komornicza wiąże się z przymusowym odzyskaniem należności od dłużnika, nakazanym prawomocnym wyrokiem sądu. Podczas jej trwania dłużnik posiada swoje prawa. Jednym z podstawowych praw dłużnika jest tzw. powództwo przeciwegzekucyjne. Oznacza to, że dłużnik ma prawo zażądać pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego, czyli całkowitego umorzenia egzekucji. Jest to możliwe w sytuacji, gdy należność została spłacona przez dłużnika lub doszło do zdarzenia, na skutek którego wierzytelność wygasła. Ponadto dłużnik ma prawo do kwestionowania sposobu prowadzenia egzekucji przez komornika.
