Czym są kryminalistyczne badania dokumentów?
Ekspertyza pismoznawcza, popularnie zwana grafologią, to badanie autentyczności pisma, a także ustalanie tożsamości jego autora. Kryminalistyczne badanie dokumentów to z kolei niezwykle szerokie zagadnienie, dzielące się na:
- klasyczne badania dokumentów, w skład których wchodzą m. in. badania pisma ręcznego – zapisów, podpisów i paraf,
- techniczne badania dokumentów.
Kryminalistyczne badania dokumentów dostarczają informacji przeznaczonych przede wszystkim dla sędziów, prokuratorów, funkcjonariuszy policji i ABW. Aby ta metoda śledcza mogła być w pełni wykorzystana, w dochodzeniu niezbędna jest pomoc eksperta mającego pełną wiedzę o jej możliwościach i ograniczeniach.
Czym jest materiał bezwpływowy i jakie są jego źródła?
Gdy nie ma możliwości pobrania próbek pisma do ekspertyzy, zajmujący się badaniem dokumentów specjalista musi polegać jedynie na tzw. źródłach materiału bezwpływowego. Materiał bezwpływowy to jeden z dwóch rodzajów materiału porównawczego (zbioru wzorów pisma lub podpisów danej osoby, zgromadzonego w celu przeprowadzenia ekspertyzy pisma ręcznego lub podpisów), który powstał w celach innych niż ekspertyza (listy, dokumenty urzędowe).
Najczęściej wykorzystywanymi źródłami materiału bezwpływowego są wnioski o wydanie dowodu osobistego przechowywane w Urzędzie Marszałkowskim. Szukający materiałów porównawczych w UM korzystają również często z dokumentów znajdujących się w Wydziale Komunikacji, Wydziale Paszportowym lub zajmującym się działalnością gospodarczą. Obecnie, jak wskazują eksperci, najlepszym źródłem materiału porównawczego są dokumenty zawarte w teczce osoby zarejestrowanej jako bezrobotna. Wykorzystuje się w tym celu również wszelkie rękopisy z ZUS, MOPS, czy z pozostałych organizacji i instytucji, z pomocy których mogła skorzystać osoba, której pismo stało się przedmiotem analizy. Oprócz wymienionych źródeł materiału bezwpływowego, dokumentów do przeprowadzenia badania kryminalistycznego poszukuje się także w:
- teczkach osobowych z kadr w miejscach pracy,
- teczkach znajdujących się w zakładach karnych lub aresztach śledczych,
- aktach sprawy,
- materiałach dostarczonych przez osobę lub jej rodzinę.
Jak rozpoczyna się proces pobierania próbek pisma?
Proces pobierania materiału porównawczego do badań pisma ręcznego jest niezwykle skomplikowany i wymagający ogromnej wiedzy od przeprowadzającego analizę eksperta. Samo pobranie próbek pisma znajduje się w gestii osoby prowadzącej śledztwo lub współpracującego z nią biegłego. Pobieranie materiału porównawczego rozpoczyna przeprowadzenie wywiadu dotyczącego osoby składającej wzór pisma. W jego trakcie padają pytania np. o przebyte choroby (urazy kończyn górnych, choroby o podłożu neurologicznym, choroby oczu); prowadzący wywiad zwracają również uwagę na tzw. rękę wiodącą, czyli tę, którą osoba używa jako tę „lepszą”. Dalej następuje cały szereg skomplikowanych procedur związanych z pobieraniem próbek pisma, które następnie, wraz z uwagami i spostrzeżeniami osoby dokonującej pobrania, zostają umieszczone w „Protokole pobrania materiału porównawczego”.
Gdzie znaleźć więcej informacji?
Zainteresowani tematem kryminalistycznego badania dokumentów oraz rolą i znaczeniem dowodu z dokumentu w procesie sądowym znacznie więcej informacji znajdą w materiałach ze zorganizowanej 28 maja 2015 przez Wyższą Szkołę Prawa im. Heleny Chodkowskiej we Wrocławiu, Czwartej Konferencji Naukowej z cyklu „Współczesne problemy nauk penalnych” pt. „Procesowo-kryminalistyczna problematyka dowodu z dokumentu. Teoretyczne i praktyczne aspekty badania pisma”.
