● regresja – jest to często stosowany termin w psychologii i psychoanalizie, oznaczający powrót do wcześniejszych, mniej dojrzałych form zachowania, myślenia, poziomu aspiracji czy charakteru związków z innymi, które zostały silnie utrwalone w dzieciństwie (Siek, 1984; Grzegołowska-Klarkowska, 1986; Sokolik, 1994a; Fhanér, 1996; Laplanche i Pontalis, 1996; Drat-Ruszczak, 2000; Zimbardo, 2002). Regresja może się przejawiać zarówno jako cofnięcie do konkretnego zachowania właściwego dla poprzedniej fazy ontogenezy, jak również jako obniżenie jakości wykonywania działań czy uproszczenie zachowania, utrata jego organizacji, zawężenie aktywności i zainteresowań oraz obniżenie realizmu oceny sytuacji (Grzegołowska-Klarkowska, 1986). Dana osoba niejako kieruje się tutaj zasadą, iż to zachowanie, które pomogło w przeszłości, może pomóc i w chwili obecnej. Tak jak i przy innych mechanizmach obronnych, u przyczyn zachowań regresyjnych może leżeć lęk, frustracja, konflikt wewnętrzny, niemożność sprostania wymaganiom rozwojowym czy naciskom otoczenia. Celem regresji jest obniżenie napięcia, próba poradzenia sobie z przykrymi stanami emocjonalnymi, bądź manipulacja otoczeniem. Należy jednak podkreślić, iż każdy człowiek, nawet najbardziej dojrzały, może przejawiać zachowania regresyjne (Siek 1984; Grzegołowska-Klarkowska, 1986; Fhanér, 1996). Również i ten termin został wprowadzony przez Freuda, który podkreślał, iż dziecięca przeszłość pozostaje w jednostce na zawsze (Bond i wsp., 1983; Laplanche i Pontalis, 1996). Regresja jest czasem niezbędna, by pojawiło się doświadczenie korekcyjne w terapii.
● zahamowanie – rozumiane jest jako ograniczenie lub rezygnacja z pewnych procesów psychicznych czy z jakiejś funkcji psychologicznej. Nierzadko bywa ono wywoływane silnym pobudzeniem psychofizycznym i objawia się spowolnieniem procesu myślenia czy motoryki. Może np. wystąpić w sytuacji egzaminu u osób wrażliwych emocjonalnie. Wówczas odczuwają oni kłopoty z koncentracją, myślą wolniej , częściej popełniają błędy itp. (Sillamy, 1996).
● identyfikacja projekcyjna – ten mechanizm obronny został opisany przez Klein (cyt. za: Laplanche i Pontalis 1996). Przejawia się on w projekcji złych, niechcianych części „ja” na inną osobę. Jest to szczególny przypadek projekcji, który oznacza, iż druga osoba stanowi w pewien sposób przedłużenie „ja” danej jednostki (Fhanér, 1996; Laplanche i Pontalis, 1996). W relacji terapeutycznej może z kolei zachodzić wówczas, gdy projektowane cechy czy myśli pacjenta zostaną niejako wchłonięte przez terapeutę, który zidentyfikuje się z nimi (Grzesiuk, 1994). Podczas działania tego procesu druga osoba nieświadomie zachowuje się zgodnie z projektowanymi pragnieniami jednostki (Siek 1984). Należy przyznać, iż mechanizm ten jest trudny do opisania i empirycznego zweryfikowania (Grzesiuk, 1994).
● acting-out – osoba odtwarza coś w działaniu, zamiast przypomnieć sobie i zwerbalizować dane uczucie, myśl itp. (Moore i Fine, 1996). Innymi słowy jest to nieoczekiwane i niedostosowane do sytuacji impulsywne zachowanie, często agresywne bądź autoagresywne, będące w sprzeczności ze stałym systemem motywacji jednostki (Sillamy, 1994). Dzieje się tak, gdyż dana osoba w działaniu wyraża lub też powtarza nieświadome fantazje, chęci czy konflikty natury psychicznej. Te impulsywne, gwałtowne akty odbiegają od „normalnego” zachowania, mają słabą motywację, a wykonawca, najczęściej bezskutecznie, poszukuje racjonalnego wyjaśnienia (Fhanér, 1996). Mechanizm ten jest uważany w psychoterapii za najważniejszą formę oporu i przejawia się poprzez łamanie kontraktu terapeutycznego poprzez działanie. Należy jednak pamiętać, iż zachowanie to nie jest tylko formą oporu, ale i również komunikatem dla terapeuty (Grzesiuk, 1994). Acting-out jako mechanizm obronny został zaproponowany przez Vaillant’a w 1976 r. (cyt. za: Bond i wsp., 1983). Wydaje się, iż ciężko byłoby znaleźć polskie słowo, bądź termin w pełni oddające charakter tego zachowania (Laplanche i Pontalis, 1996).
