Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo o miarach, wprowadziła zmiany w ustawie z dnia 11 marca 2004 w zakresie handlu złomem. Od 1 kwietnia 2011 r. w przypadku handlu złomem obowiązuje mechanizm samoopodatkowania. Polega on na tym, że dostawca nie wykazuje na swoich fakturach należnego podatku VAT lecz fakturuje dostawę złomu w kwocie netto. Natomiast nabywca ma obowiązek do samoopodatkowania tego nabycia. Nabywca dokonuje rozliczenia podatku VAT na zasadach podobnych do WNT (wewnątrzwspólnowego nabycia towarów) czy importu usług. Wystawia fakturę wewnętrzną a podatek należny od nabycia przekształci się u niego w podatek naliczony i podlegać będzie rozliczeniu w tej samej deklaracji podatkowej.
Żadnych wpływów do budżetu z tego tytułu nie będzie!
Ponadto z ustawy usunięto przepis mówiący o szczególnym momencie powstania obowiązku podatkowego dla dostaw złomu (wykreślenie z art. 19 ust.13 punktu 5). Zatem dla transakcji z tytułu dostaw złomu obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych czyli z chwilą wydania towaru. Podstawą opodatkowania w tym przypadku jest kwota, którą nabywca jest zobowiązany zapłacić dostawcy.
Wprowadzając powyższe zmiany o opodatkowaniu obrotu złomem ustawodawca, nie określił w ustawie definicji tego pojęcia. Wiadomo, że nie jest to „złom” w rozumieniu statystyki publicznej. Wynika to wprost z art. 5a ustawy o VAT, bowiem art. 17 ust. 1 pkt 7 nie powołuje się na przepisy statystyczne. Czyli pojęcie to należy rozumieć potocznie. Co zatem należy rozumieć pod pojęciem „złomu” w rozumieniu przepisów ustawy o VAT?
Bezspornie pojęcie to obejmuje wszelkiego rodzaju towary z metalu, które są nie tylko odpadami (bo to oczywiste), ale mają również tego rodzaju przeznaczenie.
Zatem istotą problemu, będzie przeznaczenie towaru, który będzie przedmiotem dostawy. Jeżeli towar jest „przeznaczony na złom” i to przeznaczenie jest celem czynności dostawcy, to ma tu zastosowanie wspomniany art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy. Jest to jedyny możliwy sposób wykładni tego przepisu.
Przykład: jeżeli odzyskane w wyniku rozbiórki materiały budowlane np. tregry, są sprzedawane „jako złom”, czyli w celu ich przetopienia w hucie, należy wystawić fakturę netto. A gdy sprzedaje się je w celu ponownego użycia jako materiał budowlany, to należy wystawić fakturę ze stawką 23%.
Istotą jest – jak to najczęściej bywa w podatkach – przeznaczenie podatkowe. Nieco inaczej należy postąpić w przypadku „produkcji” złomu: gdy ktoś kupuje bloczki betonowe, które następnie kruszy w celu odzysku stali, to oczywiście „produkuje złom”, więc jest to czynność nieopodatkowana i nie trzeba wystawiać faktury wewnętrznej z tego tytułu. Ten, kto sprzedaje owe bloczki, musi zdecydować, czy mają one przeznaczenie do odzysku złomu (faktura netto), czy mają przeznaczenie użytkowe (23% VAT-u): w pewnym przypadku nabywca staje się podatnikiem z tytułu zakupu.
Jak wynika z analizy znowelizowanych przepisów ustawy o VAT handlujący złomem mogą mieć kłopoty z dokonaniem oceny czy dostawa towarów to dostawa złomu, czy też dostawa gotowych produktów opodatkowanych stawką podstawową.
