PRACA OPERACYJNA
WSTĘP
Niniejsze opracowanie nie zdradza wszelkich tajemnic związanych z prowadzona przez organa ścigania pracą operacyjną. Autor nie może tego uczynić.
W opracowaniu starano się przedstawić raczej pracę operacyjną jako działania, które zarówno policjanci jak i funkcjonariusze innych służby winni wykonać aby ich praca przyniosła wymierne efekty.
Czytelnik pewnie przyzna rację, że o ile miał w kiedykolwiek kontakt z Policją to o jej pracy pojęcie ma mgliste, a to z kolei powoduje, że nijak nie może domagać się swoich praw oraz egzekwować prawidłowego działania organów Państwa we wczesnych stadiach procesu wykrywczego, kiedy właśnie wtedy prawidłowa praca śledcza zdaje się najważniejsza.
Młodzi adepci policyjnej sztuki znajdą w tej publikacji wiele ciekawych informacji i może ona stać się dopełnieniem literatury zalecanej przez policyjne szkoły oraz pomocna w pracy już na „linii ognia”, czyli w jednostce, niezależnie od jej umiejscowienia w hierarchii.
Stoję na stanowisku, że najwartościowsze jednostki zarówno w policji jak i pozostałych służbach pełnią już z reguły żywot emerytów, rencistów lub zwyczajnie nie żyją.
W wielu komisariatach, komendach młodzi nie mają, od kogo nauczyć się dobrej operacyjnej roboty, a wzorce, które każe im się naśladować raczej degradują sens pracy operacyjno-rozpoznawczej do roli bezsensownej atrapy.
Stawiam sobie też za cel, aby powalczyć z kilkoma stereotypami i „dupochronnymi” zachowaniami przełożonych, którzy miast skupić się na realnych działaniach poprawiających ostatecznie życie w ludzi w ich okolicy stawiają na statystykę, bojaźń przed prokuratorskim wytykiem lub skargą petenta.
PODSTAWY PRAWNE PROWADZENIA PRACY OPERACYJNEJ
Od roku 1990 przepisy formułujące zasady prowadzenia pracy operacyjnej, szczególnie w zakresie działania Policji nieustannie ewoluują.
Powodem tych zmian nie jest jak mi się wydaje chęć polepszenia warunków pracy policjanta czy też innego funkcjonariusza, ale raczej zupełny brak pomysłu na realizację zadań jakie we wszystkich demokratycznych krajach spełnia ten specyficzny rodzaj działań śledczych.
Autor nie może niestety podać wszelkich obowiązujących aktualnie dokumentów definiujących pracę operacyjną oraz zadania, prawa i obowiązki ludzi ją wykonujących.
W związku tym, w niniejszej publikacji oprzemy się (z małymi wyjątkami) na przepisach zawartych w:
Ustawie o Policji (art. 14, art. 20 i 21 oraz art. 19,Ustawie o ochronę informacji niejawnych,Rozporządzeniu MSWiA oraz Obrony Narodowej w sprawie oznaczania materiałów, w tym klauzulami tajności oraz sposobu umieszczania klauzul w tych dokumentach,Zarządzenie nr 039/96 Komendanta Głównego Policji z 18.12.1996 w sprawie metod i form wykonywania przez Policję czynności operacyjno – rozpoznawczych (nie obowiązuje),Zarządzenie nr 40pf/96 Komendanta Głównego Policji (nie obowiązuje)
CZYM JEST PRACA OPERACYJNA
Najogólniej rzecz ujmując wszelkie działania organów ścigania zmierzające do ustalenia i zatrzymania sprawców przestępstw (ale również wykroczeń), rozpoznania środowiska przestępców, ustalenia mechanizmów popełniania przestępstw, itp. Mieści się w kategorii „praca operacyjna”.
Obowiązujący w Polskim prawie podział pomiędzy pracą dochodzeniowo – śledczą a operacyjno – rozpoznawczą uważam osobiście za pozbawiony sensu. Wydaje mi się, że jest to jakaś nieuchronna konsekwencja czasów totalitarnych rządów, kiedy taki podział musiał funkcjonować, z racji konieczności pracy w ramach rozpoznania środowisk wrogich ustrojowi. Dziś w obecnych realiach, pomijając pewne kwestie wywiadowcze podział ten utrudnia jedynie pracę i prowadzi często do utraty dowodów mogących doprowadzić sprawców przestępstwa przed sąd.
Praca operacyjna –zespół jawnych, poufnych i tajnych metod, form, środków i przedsięwzięć taktyczno-technicznych, opartych na przepisach prawa i wiedzy kryminalistycznej.
Tak brzmi jedna z definicji „pracy operacyjnej” i wydawałoby się, że wszystko się zgadza, jest jednak jedno małe „ale.
To „ale” to przepisy prawa, które z jednej strony dają prawo, a czasem wręcz nakazują działania operacyjne, które jednak stoją w sprzeczności z ustawowymi kodyfikacjami (Kodeks Karny, Kodeks Postępowania Karnego). To właśnie owy podział, o którym wspomniałem wcześniej. Funkcjonariusze opierają swoje działania na instrukcjach niejawnych i niedostępnych dla obywatela, co jak mi się wydaje w praworządnym kraju nie powinno mieć miejsca.
Dopuszczalność oraz zasady stosowania form, metod i środków pracy operacyjnej powinny być na wzór np. Szwecji czy U.S.A. określone w ogólnodostępnych przepisach.
Cele pracy operacyjnej:
Wykrywanie przestępstw oraz och sprawców.Uzyskiwanie informacji na temat materiału dowodowego.Odzysk mienia pochodzącego z przestępstwa.Zapobieganie popełnianiu przestępstw (prewencja kryminalna).Odnajdywanie osób ukrywających się.Odnajdywanie osób zaginionych.Ustalanie tożsamości osób i zwłok.
