Omawiana filozofia KAIZEN ma swój początek w chwili, w której pracownik uzmysłowi sobie istnienie problemu, zidentyfikuje marnotrawstwo, bądź dostrzeże szansę na poprawę. Doskonalenie to wiąże się z takimi kwestiami jak: unikanie zbędnych ruchów pracowników, odpowiednia troska o relacje z dostawcami, tworzenie współpracy i kultury korporacyjnej, kształtowanie jakości ludzi i produktów, redukcja kosztów, usprawnienia techniczne prowadzące do podwyższonej wydajności, efektywności, gwarantujące elastyczność i prawidłowe działanie produkcji Just in Time.
Trzy główne wartości, stanowiące filar kaizen, to: jakość, koszty oraz harmonogram dostaw, co przekłada się na wzrost konkurencyjności, produktywności i poziomu satysfakcji klienta.
Podobnie jak każda z koncepcji zarządzania jakością, kaizen nie podaje gotowych rozwiązań. Posługuje się jednak pewnymi narzędziami, które mogą wskazywać kierunek rozważań przy poszukiwaniu usprawnień.
Kaizen w swych założeniach może wykorzystywać klasyczne narzędzia takie jak: 7 starych i nowych narzędzi kontroli jakości , TQC (Total Quality Control ) lub CWQC (Company Wide Quality Control), metoda 5S (zapewnienie standaryzacji, czystości i samodyscypliny do utrzymania porządku w miejscu pracy), lista kontrolna działań kaizen „3MU ”, Poka-Yoke (zapobieganie ewentualnym błędom), kanban (samoregulujące się narzędzie sterowania produkcją). A ponadto nieodłącznym elementem działań kaizen są wiedza specjalistyczna i inżynierska oraz umiejętności zawodowe wspierane odpowiednim systemem motywacyjnym.
Członkowie przedsiębiorstwa, w tym koła jakości , są wynagradzani za przekazanie zarządzającym jak największej liczby sugestii, ta z kolei jest jedną z miar konkurencyjności na rynku krajowym. Największy nacisk kładziony jest na procesy (co, jak, dlaczego, charakter jakościowy), a nie na rezultaty (zorientowane na ilość, liczbowe wyniki nie uwzględniające aspektu ludzkiego)
