Wirus rozprzestrzenia się w powietrzu (droga kropelkowa), często powodując epidemie obejmujące całe miasta i państwa (pandemie), które trwają 4-6 tygodni, po czym wygasają.
Grypa pojawia się nagle, 1-2 dni po zarażeniu. Zwykle trwa od 3 do 7 dni, ale może się przedłużyć, szczególnie gdy rozwiną się infekcje wtórne, powodujące zapalenie gardła, ucha, zatok i płuc. Najczęściej są one poważne i wymagają leczenia, nierzadko z zastosowaniem antybiotyków, jeśli infekcja ma podłoże bakteryjne. Jednak antybiotyki nie są skutecznym lekiem przeciwko samej grypie wywoływanej przez wirus, a nie bakterie. Wirus grypy niszczony jest przez system odpornościowy organizmu. Antybiotyki okazują się efektywne tylko jeśli zostaną szybko podane po zdiagnozowaniu pierwszych objawów (w ciągu 36 godzin od wystąpienia choroby).
Sposoby zarażenia się grypą
Jedna chora osoba może zarazić znaczną liczbę ludzi poprzez:
- drobiny śluzu wydostające się podczas kichania, kaszlu lub mówienia
- dotyk materiałów wspólnego użytku np.: klamki, choć wirus nie żyje długo na przedmiotach
Zarażenie innej osoby jest możliwe od dnia poprzedzającego pierwsze objawy do dnia, w którym ustąpi gorączka.
Przyczyny grypy
Wirus grypy określa się mianem potwora o tysiącu twarzy, gdyż wykazuje on nieograniczoną zdolność do mutacji. Potrafi zmieniać swoją budowę i wytwarzać nowe szczepy, na które odporne są tylko nieliczne osoby. Potwierdzeniem tego zjawiska są pandemie świńskiej, ptasiej czy krowiej grypy. Jednakże zidentyfikowano tylko 3 główne typy wirusów grypy - A, B i C.
Najbardziej rozpowszechniony jest wirus grypy typu A, który wywołuje 75% zachorowań. Jednocześnie jest najgroźniejszy i prowadzi do najostrzejszych objawów. Atakuje on ludzi i zwierzęta m.in. świnie, konie, foki, norki, wieloryby oraz ptaki, które podejrzewa się, że są głównym źródłem nowych szczepów. Typ A jest również odpowiedzialny za epidemie i pandemie (globalne epidemie) - średnio wywołuje je co 2-3 lata.
Typ B jest mniej groźny i atakuje wyłącznie ludzi. Daje podobne objawy co typ A, ale mają one łagodniejszy przebieg. Epidemie wybuchają co 4-5 lat.
Natomiast typ C jest najłagodniejszym wirusem, który wywołuje lekkie infekcje objawami zbliżone do kataru (np. zapalenie spojówek). Atakuje ludzi i świnie, ale nie powoduje epidemii.
Pacjent chory na grypę, wytwarza przeciwciała skierowane przeciwko konkretnemu typowi wirusa. Jeśli ponownie zaatakuje go ten sam typ wirusa, choroba będzie mieć łagodniejszy przebieg, ponieważ zadziałają wcześniej wyprodukowane przeciwciała.
Choć przebycie zakażenia jednym szczepem pozostawia odporność na tę właśnie odmianę wirusa, jego zmutowane pokolenie może zaatakować tą samą osobę w przyszłym roku, a nawet po kilku miesiącach.
Każdego roku pojawia się nowy szczep wirusa grypy, jednak ze względu na łatwość i szybkość jego rozprzestrzeniania się oraz kłopot z przewidzeniem jego nowej mutacji (WHO co roku zaleca szczepy do produkcji szczepionki przeciw grypie, uwzględniając zmienność wirusa), trudno jest przedsięwziąć odpowiednie środki ostrożności. Dlatego stosunkowo często dochodzi do pandemii, czyli międzynarodowej epidemii, zagrażającej życiu milionów ludzi.
Grypa zwykle pojawia się zimą, jednak to nie oznacza, że wilgoć i zimno powodują chorobę. Przyczyną są gwałtowne zmiany temperatury, które przyczyniają się do szybszego rozwoju objawów.
Objawy grypy i różnice między przeziębieniem
Grypę i przeziębienie cechuje duże podobieństwo zarówno objawów jak i sposobów leczenia, dlatego są powszechnie mylone. Oto podstawowe różnice:
- najostrzejsza faza przeziębienia może trwać dłużej niż grypy
- grypa charakteryzuje się poważniejszymi i bardziej nasilonymi objawami ogólnymi (np. wysoka gorączka)
- grypa atakuje nagle i gwałtownie, od początku towarzyszą jej ostre objawy, a w trakcie przeziębienia objawy pojawiają się stopniowo
- katar (nieżyt nosa) to charakterystyczny objaw przeziębienia, natomiast podczas grypy nie występuje u każdego chorego lub pojawia się w późniejszym przebiegu choroby
Objawy:
- gorączka i dreszcze - typowe dla grypy, rzadkość podczas przeziębienia
- kaszel - silny podczas grypy, przy przeziębieniu suchy i niezbyt nasilony
- ból gardła - objaw grypy i przeziębienia
- ból głowy - typowy dla grypy, rzadkość podczas przeziębienia
- bóle mięśniowe - nasilone dla grypy, lżejsze podczas przeziębienia
- zmęczenie - nawet 2-3 tygodnie dla grypy, o wiele krócej i łagodniej podczas przeziębienia
- brak apetytu - typowy dla grypy, rzadkość podczas przeziębienia
DOMOWE SPOSOBY NA GRYPĘ - LECZENIE I ZAPOBIEGANIE
Pozostanie w domu. Grypa jest bardzo zakaźną chorobą, dlatego pracujący i uczący się powinni zostać w domu jeszcze 1 dzień po spadku temperatury, aby uniknąć zarażenia innych. Z tego samego powodu należy dbać o higienę osobistą, szczególnie o częste mycie rąk, aby uniknąć zarażenia domowników.
Odpoczynek jest niezbędny w celu skierowania całej energii organizmu na zwalczenie choroby. Aktywność fizyczna może doprowadzić do powikłań. Wskazane jest założenie szorstkiego swetra na gołe ciało i odpoczynek w łóżku oraz sen w dobrze przewietrzonym, ciepłym pomieszczeniu.
Wietrzenie pokoju chorego. Gdy wystąpią dreszcze pomaga ciepła, przylegająca do ciała pościel.
Rozsądek. Nigdy nie wolno stosować leków na własną rękę i należy pamiętać, że okresowe ustąpienie objawów może wzbudzić złudne poczucie, że choroba ustępuje. Zbyt wczesny powrót do rutynowych zajęć może wywołać infekcje i komplikacje.
Papierosy, alkohol i inne używki. W trakcie przebiegu grypy najlepiej odstawić wszystkie szkodliwe używki, aby nic nie zaburzało procesów leczniczych.
Leczenie od wewnątrz, czyli co jeść i pić...
Dużo płynów. Najlepiej pić wodę, soki owocowe, soki warzywne, napary ziołowe i gęste zupy jarzynowe. Organizm jest odwodniony przez nadmierne pocenie się, wywołane gorączką. Zaleca się rozcieńczanie soków z wodą w proporcji 1:1 - pewna ilość cukrów dostarcza niezbędnych węglowodanów, ale ich nadmiar może wywołać biegunkę. Natomiast słodzone napoje gazowane należy odstawić przed wypiciem, gdyż zawarty w nich gaz może być powodem nudności.
Lekka i zdrowa dieta. Potrawy nie powinny być ostro przyprawione i o dużej zawartości skrobi. Proponowane płyny, posiłki i przekąski:
- sok jabłkowy, z dyni lub z chrzanu
- sok z marchwi (50%), buraków (25%) i selera (25%), rozcieńczyć wodą 1:1
- suche tosty
- banany
- twarożek
- gotowany ryż
- płatki
- pieczone ziemniaki popijane jogurtem
- surówka z buraków
- żucie ziaren anyżu
- ssanie surowej cebuli
- miód
Objawowy brak apetytu to normalna i pożyteczna reakcja organizmu, który wyłącza procesy trawienne i zaoszczędzoną w ten sposób energie przeznacza na mobilizację układu odpornościowego.
Colostrum (siara, młodziwo) to pierwsze mleko matki ssaka po wydaniu potomstwa na świat. Charakteryzuje się najbogatszym biologicznie składem wśród produktów naturalnych, m.in. ze względu na zawartość szerokiego wachlarza naturalnych substancji immunologicznych, dlatego wybitnie wzmacnia układ odpornościowy. Profilaktyczne stosowanie Colostrum jest zalecane przez cały rok, a szczególnie podczas infekcji wirusowych i bakteryjnych.
Chlorella to wyjątkowo odżywcza alga morska o właściwościach antywirusowych (wspomaga układ odpornościowy w produkcji interferonu). Dzięki temu pomaga organizmowi w walce z wirusem grypy i stanowi istotny element profilaktyki przeciwgrypowej.
Gorzknik kanadyjski (Hydrastis canadensis) i Jeżówka (Echinacea) są szczególnie zalecane na początku choroby. Gorzknik pobudza wątrobę do zwalczania infekcji, dobrze wpływa na błonę śluzową nosa, gardła i jamy ustnej. Natomiast Jeżówka zwiększa skuteczność działania układu immunologicznego - oczyszcza krew i węzły chłonne, pobudza krążenie i aktywność białych krwinek, dzięki czemu do tkanek dociera więcej przeciwciał.
Ostropest plamisty. Jego nasiona zawierają sylimarynę, czyli naturalną substancje stosowaną do produkcji leków regenerujących wątrobę. Im sprawniejsza wątroba, tym mniej toksyn w krwi i w organizmie, których ilość jest podwyższona w czasie infekcji wywołanej przez wirusa grypy. A czystsza krew to pobudzone, swobodniejsze krążenie i więcej przeciwciał - zbliżony mechanizm działania do wspomnianej wyżej Jeżówki.
Czarny bez hamuje namnażanie się niektórych szczepów wirusa grypy, dlatego stosowanie produktów (napar/ekstrakt/syrop) z czarnego bzu łagodzi objawy grypy i skraca czas choroby średnio do 3-4 dni.
Propolis (kit pszczeli) oraz pyłek kwiatowy. Ich silne właściwości przeciwbakteryjne polegają na wysokiej zawartości aktywnych mikrobiologicznie składników współdziałających synergicznie. Propolis bywa określany mianem antybiotyku XXI wieku, natomiast pyłek kwiatowy jest jednym z najwartościowszych odżywczo produktów roślinnych.
Nasturcja jest dobrym naturalnym antybiotykiem. Zaleca się codzienne spożywanie sałatki z 7-10 liści nasturcji. Podobnie działa nalewka z pokrzywy, kiszony czosnek lub wyciąg z czosnku.
Dzika róża to bogate źródło m.in. witaminy C. Napar lub nalewka z róży poprawia odporność organizmu i niweluje ogólne osłabienie.
Kwiat lipy. Napar z lipy to doskonały środek napotny, moczopędny, przeciwkaszlowy i uspokajający.
Czarna porzeczka i malina. Produkty z tych owoców wspomagają leczenie objawów grypy, wykazują działanie napotne i przeciwgorączkowe.
Honey Bush (Miodokrzew). Napar z Miodokrzewu łagodzi infekcje błon śluzowych, wykazuje działanie przeciwskurczowe i antywirusowe.
Kora Lapacho. Regularne picie naparu z kory Lapacho wspiera układ odpornościowy organizmu. Jest szczególnie zalecana podczas infekcji.
Korzeń omanu to ziele silnie dezynfekujące układ oddechowy. Jego składniki są wydzielane przez pęcherzyki płucne razem z powietrzem, co działa odkażająco na błony śluzowe. Ponadto oman ma właściwości wykrztuśnie i przeciwkaszlowe.
Witamina C oczyszcza organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii powstałych w czasie reakcji zapalnej wywołanej przez wirus. Może skrócić czas trwania grypy oraz zmniejszyć o połowę intensywność objawów. Należy przyjmować 500mg witaminy C 4x dziennie. Wskazane są soki owocowe jak pomarańcza, grejpfrut, czarna porzeczka lub suplementy.
Hydrożel kwasu metylokrzemowego to bezsmakowy, bezzapachowy, chemicznie obojętny i niewchłanialny przez ustrój żel, który wyjątkowo efektywnie wyprowadza z organizmu najbardziej szkodliwe dla zdrowia substancje, w tym wirusy grypy. Umożliwia bezpieczne wyleczenie ostrych infekcji wirusowych, średnio w ciągu 2-3 dni, tym samym skutecznie zapobiegając powikłaniom.
Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne: aspiryna (nie podawać dzieciom poniżej 12 roku życia!), paracetamol, ibuprofen obniżają gorączkę oraz łagodzą ból głowy i mięśni.
Leczenie od zewnątrz:
Woda z solą pomoże złagodzić ból gardła (1 łyżeczka soli na 0,5 litra wody). Płukanie można powtarzać dowolnie często.
Ssanie cukierków lub pastylek poprawia wilgotność gardła i zmniejsza ból.
Nawilżanie powietrza w pokoju chorego pomaga przy kaszlu, bólu gardła i wysuszonym nosie. Dobrym rozwiązaniem jest także stosowanie inhalatora.
Aromaterapia. Olejki eteryczne usprawniają pracę układu oddechowego. Można się nimi bezpośrednio inhalować, dodawać do kąpieli lub do nawilżacza powietrza. Wskazane olejki: jodłowy, pichtowy, drzewa herbacianego, cynamonowy z kory, eukaliptusowy, lawendowy, mięty pieprzowej, rozmarynowy, sosnowy, geraniowy, hyzopowy, anyżowy, kolendrowy oraz tymiankowy.
Smarowanie kremem nosa podrażnionego chusteczkami łagodzi bolesne otarcia.
Poduszka i koc elektryczny ogrzewając mięśnie łagodzą ich ból.
Moczenie stóp w gorącej wodzie podobnie pomaga. Wskazany jest także masaż stóp oraz zawijanie łydek mokrym zimnym ręcznikiem i suchym kocem kilka razy dziennie na 45 minut.
Nacieranie ciała maścią rozgrzewającą, kamforową lub maścią z zawartością olejków eterycznych, które parując inhalują i przyspieszają oczyszczanie dróg oddechowych z nadmiaru śluzu oraz zawartych w nim patogennych drobnoustrojów. Natomiast maści rozgrzewające rozszerzają naczynia krwionośne, dzięki czemu poprawiają ukrwienie, łagodzą bóle stawowo-mięśniowe i nasilają działanie substancji aktywnych.
Okłady z kapusty. Na szyję i dekolt należy położyć okład z rozwałkowanych liści świeżej kapusty.
PROFILAKTYKA, CZYLI JAK UNIKNĄĆ GRYPY...
Każdego roku o zasięgu choroby decyduje indywidualna odporność i dominujący szczep wirusa. Jednak jest kilka sposobów aby zmniejszyć podatność na zarażenie.
Zdrowa dieta i zdrowy styl życia to fundament sprawnego układu odpornościowego. A prawidłowa odporność to wyższa skuteczność w zwalczaniu wirusa. U niektórych zdrowych osób nawet po zakażeniu wirusem objawy grypy nie występują.
Higiena. Bardzo ważną zasadą profilaktyczną jest częste mycie rąk, szczególnie po powrocie do domu lub po kontakcie z chorym. Nie wolno dotykać nosa, oczu i ust przed dokładnym umyciem rąk. W sezonie grypowym wskazane jest stosowanie antybakteryjnych produktów myjących dłonie zamiast zwykłego mydła.
Szczepienia przeciwgrypowe w znacznym stopniu chronią przed chorobą, jednak nie gwarantują uniknięcia choroby ze względu na stałe mutacje wirusa. Zazwyczaj przeprowadza się je jesienią (koniec września i początek listopada), czyli na początku sezonu grypowego, ale także wczesną wiosną. Szczególnie zalecane są:
- ludziom starszym powyżej 65. roku życia
- pensjonariuszom domów opieki
- cierpiącym na przewlekłe choroby serca, nerek lub układu oddechowego (m.in. astma)
- cukrzykom
- osobom z osłabionym układem odpornościowym np. z powodu trwającego leczenia nowotworu lub stosowania niektórych leków
- większości personelu medycznego
Jeśli szczepienie nie uchroni przed infekcją to znacznie osłabi przebieg choroby. Szczepionka zaczyna działać po 2 tygodniach. Tuż po zaszczepieniu mogą wystąpić objawy grypowe.
Unikanie dużych skupisk ludzi w zamkniętych przestrzeniach jak kino, teatr czy domy towarowe. Należy trzymać się z dala od osób kichających lub kaszlących. Wirus lubi wilgoć i chłód, dlatego długotrwałe przebywanie w wilgotnym i chłodnym powietrzu obniża odporność organizmu i zwiększa ryzyko infekcji.
Unikanie bliskich kontaktów z chorym, który powinien przebywać w oddzielnym, często wietrzonym pokoju.
Używki stop! Papierosy, alkohol i narkotyki również obniżają odporność. Zwłaszcza dym (tytoniowy lub inny) uszkadza drogi oddechowe i czyni je podatnymi na zakażenie.
Oszczędzanie sił pomoże skupić energie organizmu na obronie przed potencjalną chorobą. Sezon grypowy to najgorsza pora na ciężkie prace domowe jak malowanie, generalne sprzątanie czy remont.
PORADA LEKARSKA
Nawet dzisiaj grypa może być chorobą śmiertelną, na co najlepszym dowodem są pandemie. Pandemia tzw. hiszpanki z 1918 i 1919 roku (3 fale) zabiła na całym świecie ponad 50 mln ludzi, czyli więcej niż I wojna światowa. Natomiast ostatnia pandemia z 2009 roku (tzw. świńska grypa) uśmierciła 12 tys. osób.
Kontakt lekarski jest niezwłoczny gdy:
- występują: trudności z mówieniem, bóle w klatce piersiowej, problemy z oddychaniem, żółty lub zielony śluz po odkrztuszeniu
- choroba trwa dłużej niż tydzień
- objawy są bardzo ostre
Pierwsze objawy grypy to znak do konsultacji lekarskiej dla osób starszych, cukrzyków, ludzi z chorobą płuc, serca i nerek.
Wymioty podczas grypy mogą doprowadzić do odwodnienia, które jest szczególnie groźne dla małych dzieci i osób starszych. Natomiast ból brzucha może być objawem innej choroby, więc jeśli wymioty lub bolący brzuch nie ustąpią w ciągu jednego dnia trzeba wezwać lekarza.
Na powikłania grypy tj. zapalenie płuc czy zatok, najbardziej narażeni są ludzie starsi, zwłaszcza pensjonariusze domów opieki, gdzie występuje zwiększone ryzyko zarażenia się chorobą przez bliski, codzienny kontakt z innymi ludźmi. Powikłania częściej występują także u cukrzyków oraz osób z przewlekłą chorobą płuc, serca lub nerek, dlatego w ich przypadku mocno wskazane jest coroczne szczepienie przeciwko grypie.
