Rolę menedżera rozumie on nie tylko przez pryzmat osiąganych wyników wymiernych dla organizacji ale również jako umiejętność oddziaływania na innych ludzi i odnajdywania się w gąszczu ich - często sprzecznych - oczekiwań.
Zarówno Drucker jak i jego naśladowcy przekonują do potrzeby zaostrzenia standardów kształcenia i wprowadzenia kodeksu etyki zawodowej, które to działania mają wspierać wiarygodność i społeczne zaufanie do zawodu menedżera.
Trzeba pamiętać, że menedżer jest nie tylko osobą stojącą wyżej w hierarchii, posiadającą większą władzę formalną i odpowiedzialność, ale jest też wyznacznikiem tego, co w środowisku organizacyjnym jest słuszne a co nie. Decydując o nagradzaniu pewnych zachowań bądź podejmowaniu inicjatyw, wpływa na postawy innych, współtworząc w ten sposób kulturę organizacyjną. Czy tego chce, czy nie jest dla innych pewnym odniesieniem moralnym.
I tak podejmując próbę stworzenia kodeksu etycznego menedżera Peter Drucker zwraca uwagę na następujące kwestie:
pokora pracowitość celowość zadań odpowiedzialność za własny sukces odpowiedzialność za innych kultura osobista
POKORA
W dzisiejszych czasach, kiedy o wartości przedsiębiorstwa w dużej mierze decyduje czynnik ludzki - wiedza i kompetencje pracowników - organizacje muszą porzucić przekonanie, że ludzie potrzebują ich bardziej niż one same i zacząć wdrażać procesy przyciągania i zatrzymywania najzdolniejszych, motywowania ich i zaspakajania ich potrzeb, które przestały ograniczać się jedynie do zarabiania na życie. Menedżer staje w sytuacji, w której nie jest jedynym, który podejmuje decyzje istotne z punktu widzenia przedsiębiorstwa. W konsekwencji zadanie menedżera polega w pierwszym rzędzie na kształtowaniu ludzi, zaszczepianiu im wartości spójnych z kulturą organizacyjną i wskazywaniu kierunku, w jakim podąża organizacja. Ogrom dostępnej wiedzy i brak możliwości posiadania przez menedżera specjalizacji we wszystkich dziedzinach skłaniają do koncepcji obejmowania przywództwa w okrojonym wymiarze.
PRACOWITOŚĆ
Nieodzowną cechą skutecznego menedżera jest pracowitość. Żadne talenty, predyspozycje czy ogrom wiedzy nie są w stanie zrównoważyć ciężkiej, celowej i skoncentrowanej pracy. Wymóg sumienności, wytrwałości i zaangażowania istotny jest szczególnie w sferze innowacji, gdzie wg. Druckera "innowacja to bardziej owoc ciężkiej pracy niż przebłysku geniuszu". Ponadto istotnym wyzwaniem dla menedżera jest ciągłe uczenie się - zdyscyplinowane podejście i stałe doskonalenie metodą małych kroków. Istotna w procesie nauki informacja zwrotna może okazać się źródłem bardzo cennej wiedzy na temat własnych talentów i niedociągnięć, która z kolei jest bezcenna zwłaszcza w świetle podejmowania celowych działań.
CELOWOŚĆ ZADAŃ
Celowość zadań to nic innego jak koncentracja na obranych celach. Każde bezcelowe działanie podejmowane jest w oczach Druckera przejawem marnotrawstwa i głupoty: "dążenie do nieosiągalnego celu lub takiego, który jest osiągalny tylko w najbardziej nieprawdopodobnych warunkach, nie świadczy o ambicji, lecz o braku mądrości". Za bezcelowe działanie można by więc uznać poświęcanie czasu - i tak już mocno ograniczanego zasobu, o który menedżerowie muszą wręcz walczyć - na nabywanie kompetencji, które w długim okresie czasu nie będą wykorzystywane. Kluczem do efektywności jest rozpoznanie swoich mocnych stron i ich doskonalenie, zamiast angażowania się w działania, które nie mają nic wspólnego z naszymi zainteresowaniami czy kompetencjami. "Nie ma ludzi, którzy są genialni we wszystkim, jest wiele takich prac, do których nie mamy ani talentu ani kwalifikacji, ani nawet szansy, by uzyskiwać więcej niż mierne wyniki. Nie należy zatem podejmować się zadań lub obowiązków zawodowych w dziedzinach, w których jesteśmy słabi. Na uzupełnienie brakujących umiejętności należy poświęcać możliwie najmniej czasu i wysiłku, skok z poziomu niekompetencji do poziomu średniego wymaga bowiem o wiele więcej energii niż poprawa bardzo dobrych wyników na doskonale".
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WŁASNY SUKCES
Menedżer jest odpowiedzialny za kierowanie własnym losem. Budowanie satysfakcjonującej ścieżki zawodowej rodzi się ze świadomości własnych możliwości i ograniczeń. Należy doskonalić te zdolności, które nas wyróżniają i pozwalają zajmować stanowiska i realizować coraz ambitniejsze zadania. Drucker ostrzega jednak przez poświęcaniem całego życia na rzecz pracy. Opowiada się za zachowaniem równowagi między życiem zawodowym i prywatnym, głównie ze względu na to, że tam gdzie jest sukces, możliwe są też porażki. Menedżerowie zachęcani są więc do wykorzystywania swoich zdolności we wszystkich sferach życia - w pracy, w domu, w życiu społecznym bądź na rzecz rozwoju osobistego (umysłowego, fizycznego i duchowego). Namawiani są do godzenie ze sobą tych sfer, zamiast rezygnować z jednych na rzecz drugich. W ten sposób mają szansę na uniknięcie poczucia niespełnienia, nadmiaru obowiązków czy stagnacji.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA INNYCH
Odpowiedzialność menedżera nie ogranicza się jedynie do jego osoby. Jest on też odpowiedzialny za podwładnych i organizację. Odpowiedzialność za relacje międzyludzkie sprowadza się do akceptacji faktu, że inni ludzie, podobnie jak my, mają mocne i słabe strony, przyzwyczajenia, preferencje, potrzeby, które zapewne są inne niż nasze. Co za tym idzie, żeby tymi ludźmi skutecznie zarządzać, trzeba poznać istniejące między nimi różnice i się do nich ustosunkować. To powoduje konieczność rozwijania zdolności komunikacji interpersonalnej, czyli powszechnym dzieleniem się wiedzą o tym, czym zajmują się poszczególni pracownicy i jak pracują. Warto też dodać, że kwestia komunikacji nie jest wcale taka błaha, gdyż dotyczy często nieuświadomionych różnic w odmiennym postrzeganiu świata przez przełożonego i podwładnego. To z kolei prowadzi do rozbieżności w interpretacji komunikatu i powoduje niezrozumienia i napięcia. Wiedza o innych ludziach prowadzi do lepszego zrozumienia, a zrozumienie do zaufania. Warto też pamiętać, że warunkiem rodzenia się zaufania jest podzielanie wspólnego systemu wartości - niekoniecznie identycznego, ale na tyle zbieżnego, żeby nie powodować konfliktów. Z myślą o zwiększaniu produktywności zespołu, menedżer powinien podejmować wysiłki na rzecz budowania wspólnoty celów i wartości, zadowolenia z przynależności do zespołu oraz uznania w społeczności.
KULTURA OSOBISTA
Według Druckera "kultura osobista - używanie słów proszę i dziękuję, pamiętanie imion i nazwisk, czy też okazywanie zainteresowania sprawami rodzinnymi - ułatwia współpracę między ludźmi, niezależnie od poziomu wzajemnej sympatii (...) Jeśli z analizy wynika, że ktoś nieprzeciętnie uzdolniony zawodzi wtedy, gdy wykonanie zadania wymaga pracy zespołowej, to powodem jest najprawdopodobniej brak uprzejmości wobec współpracowników - inaczej mówiąc, brak kultury osobistej".
W aktualnej sytuacji rynkowej coraz częściej pojawiają się pytania i wątpliwości dotyczące postaci skutecznego menedżera. Na gruncie ciągłych zmian, w warunkach niestabilności, coraz istotniejsza jest rola przywódcy, który przewodzi organizacji. Szczególnego znaczenia nabierają więc takie umiejętności, które pozwolą zainspirować podwładnych, podnieść ich na duchu, obudzić w nich wiarę w przyszłość i pogłębić ich zaangażowanie. W tym sensie sposób bycia menedżera jest równie istotny co wykonywanie zadań. Każda osoba, która decyduje się podjąć roli menedżera, powinna mieć świadomość i blasków i cieni przynależnych tejże funkcji. A jeśli zachowa pokorę i pragmatyzm, skupi się na ciężarze odpowiedzialności, który bierze na siebie.
Na podstawie artykułu numer A0912G, Harvard Business Review.
