Fakt, że stres towarzyszy nam w życiu codziennym i nie da się go wyeliminować nie wymaga wyjaśnienia. Stosunkowo łatwo go zdefiniować. Prawdziwy problem polega na kontroli nad nim i efektywnym zarządzaniu.
Z uwagi na to, że stres w dużej mierze rodzi się w środowisku pracy, zamysł zarządzania stresem stał się częścią filozofii firm, które dostrzegają negatywne skutki dla zdrowia, samopoczucia i efektywności kadr na skutek długotrwałego stresu.
Zarządzanie stresem może się odbywać na poziomie indywidualnym, jednak z perspektywy organizacji ważne miejsce zajmuje diagnoza w ramach grupy pracowników i skuteczna walka z tym zjawiskiem.
Zarządzanie stresem to proces. Pomimo tego, że jest wymagający, aby go rozpocząć nie potrzeba wcale fachowej diagnozy psychologa. Poniżej znajdują się trzy etapy stanowiące punkt wyjścia do dalszych kroków.
- Diagnoza problemu.
Źródła stresu należy poszukiwać we wszystkich częściach składowych organizacji. Na te warto zwrócić uwagę.
- Warunki techniczne (poziom hałasu, sprzęt z jakiego korzystają pracownicy (lub jego brak), niedostosowana wielkość pomieszczenia do liczby pracowników, brak dostępu do windy, ogrzewanie i wentylacja.)
- Ilość pracy (wymiar godzinowy, systemy zmianowe, zbyt dużo lub za mało pracy, zmienność grafiku itp.)
- Podział obowiązków (czy pracownicy mają przydzielone konkretne zadania, czy są dostosowane do ich kompetencji, czy liczba zadań jest dostosowana do liczby godzin, czy pracownik posiada wsparcie w zakresie wykonywanych zadań.)
- Atmosfera wewnętrzna (czy pracownicy odnoszą się do siebie z szacunkiem, czy mogą liczyć na pomoc.)
- Wynagrodzenie (czy jest wypłacane terminowo, czy odpowiada wcześniejszym ustaleniom, czy nadgodziny są premiowane.)
Odpowiedź na te pytania powinna dać sygnał, gdzie może tkwić przyczyna stresu wśród pracowników. Oczywiście każda osoba reaguje w inny sposób. Niektórzy potrafią skutecznie tłumić stres, bądź próbują sobie z nim radzić samodzielnie. Nie oznacza to, że pracodawca powinien przybrać bierną postawę. Wcześniej czy później stres nasili się i będzie oddziaływał na funkcjonowanie firmy.
- Działania naprawcze.
W oparciu o powyższą analizę jedynym wyjściem staje się zniwelowanie źródła problemu. Techniki walki ze stresem nie przyniosą efektu jeśli przyczyna nie zostanie zwalczona.
- Ewaluacja (ocena efektów).
Nawet jeśli znajdziemy przyczynę i ją zniwelujemy nie możemy mieć pewności, że to wystarczy. Stres jest zjawiskiem bardzo dynamicznym i wymaga stałej kontroli. Wciąż pojawiają się nowe przesłanki, które mogą powodować stres.
Zarządzanie stresem choć dotyczy jednostek składających się na całą organizację, w efekcie stanowi warunek konieczny do prawidłowego funkcjonowania każdego przedsiębiorstwa. Długotrwały stres obniża produktywność i motywację pracowników. Może nawet wpływać destrukcyjnie na inwestycje w firmę. Samopoczucie i podnoszenie kompetencji pracowników oraz zachowanie ich bezpieczeństwa w miejscu pracy leży w rękach pracodawcy, który nimi zarządza.
Skuteczną formą zarządzania stresem jest sama prewencja. Zapobieganie to z pewnością mniej kosztowna i pracochłonna strategia. Dbałość o pozytywne relacje, odpowiednie środowisko pracy, czy możliwość zyskania fachowej porady i opieki to tylko niektóre środki zapobiegawcze.
Nie ma znaczenia w jakim stadium znajduje się organizacja: czy wymaga środków naprawczych, czy też wdrażane są tylko metody przeciwdziałania – zarządzanie stresem powinno zająć stałe miejsce w hierarchii potrzeb i wyzwań organizacji.
