Ostatnio głównie dzięki rozwojowi techniki bardzo popularne stało się przynoszenie do kancelarii nagranych potajemnie rozmów celem ich użycia w procesie. Nagrana rozmowa może służyć zarówno w procesie karnym, jak i cywilnym. Jej główne wykorzystywanie daje się zauważyć w sprawach rodzinnych, najczęściej przy rozwodach. Podobnie sprawa ma się ze zdjęciami oraz potajemnie nagranymi filmami. W związku z powyższym, co raz częściej stawiane jest przez klientów kancelarii pytanie: Czy nagrywając pijanego męża, który mnie wyzywa, będę mogła użyć tego dowodu w sądzie? Chciałbym Państwu odpowiedzieć wprost: tak lub nie, ale przedmiotowa kwestia jest trochę bardziej skomplikowana, mimo to na końcu tego wpisu odpowiem na to pytanie.
Na wstępie zaznaczę tylko, iż w postępowaniu cywilnym (sprawy rodzinne, spadkowe, o zapłatę itp.) decydujące znaczenie ma postępowanie dowodowe, – czyli część procesu, gdzie przedstawiamy swoje racje potwierdzając je dowodami. Sąd może „dopuścić” przez nas przedstawiony dowód albo NIE – co ma często kluczowe znaczenie dla danej sprawy (wielu cywilistów „obraża się na stwierdzenie dopuszczenia dowodu, bo jako takie w kodeksie postępowania cywilnego nie istnieje, ale chodzi o to, abyście Państwo rozumieli o czym mowa).
Sąd „dopuszczając” dowód musi rozważyć:
- Czy dany fakt ma istotne znaczenie dla sprawy;
- Czy dany fakt wymaga udowodnienia;
- Czy dany fakt lub dowód nie jest spóźniony – bardzo ważnym elementem procedury cywilnej jest zgłaszanie dowodów w odpowiednim czasie, ponieważ jeżeli się spóźnimy to już nie będziemy mogli skorzystać z dowodu, dzięki któremu moglibyśmy wygrać sprawę;
- Czy dany dowód nie został zgłoszony jedynie dla przewleczenia postępowania;
- Czy okoliczność, na którą został zgłoszony dany dowód nie została już dostatecznie wyjaśniona;
- Czy dany dowód nie jest w danym wypadku wykluczony z uwagi na ograniczenia zawarte w kodeksie postępowania cywilnego.
Jak więc widzimy Sąd dopuszczając dany dowód musi wziąć pod uwagę wiele okoliczności i my, jako strona postępowania musimy czuwać nad tym, co robi Sąd ze zgłoszonymi przez nas dowodami.
Polski kodeks postępowania cywilnego nie wskazuje dokładnie czy nagranie drugiej osoby może być użyte, jako dowód. Kwestia ta do dnia dzisiejszego nie jest wprost wyjaśniona przez Sąd Najwyższy, nie wspominając już o ustawodawcy. W przedmiotowej kwestii bardzo dużo zależy od Sędziego, który rozstrzyga przedmiotową sprawę. Ogółem sprawa wygląda tak, iż niektórzy twierdzą, że dowody zdobyte „w sposób sprzeczny z prawem”, „dowody nielegalne” nie powinny być dopuszczane przez Sądy, a inni ww. dowody nie chcą nazwać „dowodami nielegalnymi”. Problem pojawia się już na poziomie Konstytucji, ponieważ art. 49 Konstytucji RP zapewnia Państwu wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się, a ich ograniczenie może nastąpić tylko w ustawie. Każdy z nas po prostu powinien mieć wolność słowa i jego wypowiadania, natomiast art. 45 Konstytucji zapewnia Nam prawo do Sądu, a w konsekwencji do przedstawiania swoich racji w każdy możliwy sposób (duże uproszczenie ww. zasady). Obecnie Sądy wypowiadały się w różny sposób na temat dopuszczenia przedmiotowego dowodu, np. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w Wyroku z dnia 10 stycznia 2008 r. w sprawie o sygn. akt. I Aca 1057/07 wypowiedział się, że „podstępne nagrywanie prywatnej rozmowy godzi w konstytucyjną zasadę swobody i ochrony komunikowania się”, natomiast Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 31 grudnia 2012 r. w sprawie o sygn. akt. I Aca 504/11 stwierdził, że osoba, która sama – będąc uczestnikiem- rozmowy nagrywa wypowiedzi uczestniczących w tym, zdarzeniu osób, nie można postawić zarzutu, że jej działanie jest sprzeczne z prawem, a co najwyżej z dobrymi obyczajami – tym samym dopuszczając dowód z nagrań potajemnych. Przeciwnicy tego typu dowodów twierdzą, że naruszają one również dobra osobiste osób – jak choćby prawo do prywatności, prawo do intymności.
Biorąc pod uwagę powyższe oraz obecny trend, a w szczególności rozwój nowych technologii trzeba zaznaczyć, iż Sądy są, co raz bardziej liberalne w dopuszczaniu przedmiotowych dowodów i zazwyczaj to czynią. Należy, jednakże zaznaczyć, że dopuszczenie dowodu przez Sąd i wysłuchanie nagrania, obejrzenia filmu nie wiąże się jeszcze z uznaniem go za dowód wiarygodny. Dopiero na podstawie całego zebranego materiału dowodowego, w tym przesłuchaniu świadków itp. Sąd zdecyduje czy nagranie jest wiarygodne, a niezmanipulowane.
Podsumowując w obecnej sytuacji prawnej, posiadając dowód z nagrania potajemnego należy go złożyć w Sądzie. Strona zgłaszająca przedmiotowy dowód nie powinna narazić się na jakiekolwiek ujemne konsekwencje, czy też negatywne postrzeganie przez Sąd, a bardzo możliwe, że zgłoszony dowód będzie jednym z kluczowych w sprawie.
Kończąc ten przydługi tekst odpowiem na ww. postawione pytanie: Tak, nagrywając pijanego męża, czy też inną osobę będącą pod wpływem alkoholu lub też nie, będziesz mogła (mógł), co do zasady użyć przedmiotowego dowodu w Sądzie.
W tym miejscu postawię tylko małe zastrzeżenie, że zgłoszenie tego typu dowodu zawsze, ale to zawsze należy rozważyć indywidualnie do okoliczności danej sprawy, które mogą być różne.
