Polskie prawo przewiduje możliwość ubiegania się o przyznanie adwokata z urzędu. Nie jest to niestety rozwiązanie dla każdego. Jakie zatem wymagania należy spełniać, by otrzymać bezpłatną pomoc prawną?
Dla kogo adwokat z urzędu?
Zgodnie z art. 117 Kodeksu postępowania cywilnego z pomocy adwokata z urzędu możemy skorzystać w przypadku zwolnienia od kosztów postępowania, takie zwolnienie wydaje sąd, na mocy odrębnego orzeczenia.
Sam fakt, że osoba uczestnicząca w sporze nie jest zamożna, nie stanowi wystarczającego uzasadnienia wniosku o ustanowienie obrońcy z urzędu. We wniosku należy dowieść, że poniesienie kosztów opłaty adwokata będzie się wiązało z realnym uszczerbkiem w utrzymaniu rodziny jak i samego uczestnika.
Jak ubiegać się o bezpłatną pomoc prawną?
Aby otrzymać pomoc adwokata z urzędu należy najpierw do sądu złożyć stosowny wniosek, do którego koniecznie dołączyć należy oświadczenie o stanie majątkowym, rodzinnym, dochodach i źródłach utrzymania. Poprawny wniosek powinien zawierać kilka podstawowych informacji, przede wszystkim oznaczenie żądania, czyli ustanowienie adwokata (radcy prawnego) z urzędu, uzasadnienie, które wyjaśni, iż ze względu na zawiłość sprawy ustanowienie pełnomocnika będzie potrzebne, a strona, z uwagi na stan majątkowy, nie jest sama w stanie ponieść ciężaru wynagrodzenia.
Sprawy cywilne – kiedy można ubiegać się o pomoc
Osoby uczestniczące w postępowaniach sądowych najczęściej ubiegają się o adwokata z urzędu w przypadkach spraw w sądzie pracy i sądach rodzinnych, jednak procedura przyznawania bezpłatnej pomocy prawnej jest nieco inna w tych dwóch przypadkach.
Adwokat z urzędu w sprawach pracowniczych jest dostępny dla osób zwolnionych z kosztów sądowych, w przypadku spraw w sądzie pracy pracownik odgórnie jest zwolniony z jakichkolwiek opłat. Jednak nie jest to tożsame z automatycznym przyznaniem radcy prawnego, czy adwokata. W tym przypadku decyzję podejmuje sąd, jeśli według sądu sprawa nie należy do skomplikowanych, a pracownik potrafi się odnaleźć w paragrafach i artykułach prawa pracy, to może nie przyznać prawa do adwokata z urzędu.
W sprawach rozstrzyganych przed sądem rodzinnym sytuacja jest nieco inna, otóż tego typu sprawy są tylko w części zwolnione z opłat, dlatego tylko w niektórych przypadkach można starać się o ustanowienie adwokata z urzędu. Jednym z takich przypadków jest uznanie dziecka, jednak tylko kiedy ojciec dobrowolnie chce złożyć stosowne oświadczenie, nie ponoszą również opłat osoby składające wniosek o ustalenie ojcostwa i macierzyństwa. Do spraw nieodpłatnych zalicza się też sprawy o nadanie dziecku nazwiska, o odebranie dziecka spod opieki rodziców czy opiekunów, czy sprawy alimentacyjne, bądź sprawy składane przez osoby nieletnie.
Warto mieć na uwadze również fakt, że sąd może również cofnąć postanowienie o ustanowieniu adwokata lub radcy prawnego z urzędu, jeżeli w czasie trwania postępowania okaże się, że stan majątkowy została przedstawiony w sposób błędny, sąd może zarządzić odrębne dochodzenie - sprawdzenie majątku.
