Brak zabezpieczenia spadkobierców wynikający z woli spadkodawcy nie musi być aż tak dotkliwy, jak mogłoby się to początkowo wydawać, spadkobiercy mogą więc starać się o zachowek. O warunkach, na jakich przyznawany jest zachowek mówi przede wszystkim Kodeks Cywilny. Jego zapisy przewidują, że osoby, które powinny zostać powołane do spadku, a zostały pominięte w testamencie mają prawo do oczekiwania swego rodzaju rekompensaty.
Zachowek jest połową wartości udziału, na jaki mogłaby liczyć konkretna osoba, gdyby podział majątku został dokonany w tradycyjny sposób. Dzięki temu wola spadkodawcy zostaje uszanowana, eliminuje się jednak sytuacje, w których przynajmniej jeden ze spadkobierców został w jakimś stopniu skrzywdzony. Jeśli zatem spadkodawca nie tylko nie zostawił nam darowizny, ale również w żaden sposób nie powołał nas do spadku, możemy wystąpić z roszczeniem o zachowek. Roszczenie takie kierujemy do spadkobiercy (lub spadkobierców) wnioskując o zapłatę nam takiej sumy pieniężnej, która pokryłaby lub uzupełniła zachowek.
Obliczanie wysokości zachowku nie jest zadaniem prostym, pierwszym krokiem okazuje się przy tym ustalenie, jaka jest czysta wartość spadku. Od niej odlicza się zarówno długi spadkowe, jak i przechodzące na spadkobierców zobowiązania podatkowe. Konieczne jest przy tym ustalenie nie tylko samej wysokości zachowku, ale i udziału spadkowego, to ma bowiem kluczowe znaczenie wówczas, gdy określa się, jaka kwota powinna być zagwarantowana pominiętym w testamencie spadkobiercom. Co ważne, zachowek nie przysługuje osobom, które wcześniej same zrzekły się prawa do dziedziczenia. Chcąc uzyskać zachowek nie można zapominać i o tym, że czas nie jest naszym sprzymierzeńcem. Nasze prawo przedawnia się po upływie trzech lat tak od otwarcia spadku, jak i ogłoszenia testamentu.
Składając pozew o zachowek powinniśmy pamiętać o tym, że zajmuje się nim sąd odpowiedni dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Niekiedy okazuje się, że jego ustalenie jest niemożliwe, w takim przypadku więc kluczowe znaczenie ma to, gdzie zlokalizowany jest majątek spadkowy. Co więcej, w przypadku, w którym przedmiot sporu przekracza wartość 75 tysięcy złotych wniosek składa się już nie do Sądu Okręgowego, ale do Sądu Rejonowego.
