Wywiad z Teresą Wejner - doktorem nauk humanistycznych, wykładowcą w kilku łódzkich uczelniach wyższych, przewodniczącą Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Dysleksji, oraz pedagogiem, psychologiem i terapeutką z III stopniem specjalizacji.
Monika Szydziak: Czym jest dysleksja??
Teresa Wejner: Najogólniej rzecz biorąc jest to zaburzenie rozwojowe objawiające się trudnościami w opanowaniu umiejętności czytania i pisania, mimo zastosowania zwykłych metod nauczania, co najmniej normalnej inteligencji ogólnej oraz sprzyjających warunków socjalnych i kulturowych. Umiejętności te są obniżone o jedną do dwóch klas w stosunku do: klasy, do której dziecko uczęszcza, jego wieku życia, oraz wieku inteligencji.
M. Sz.: Jakie są objawy i przyczyny dysleksji??
T. W.: Objawy dysleksji występują u około 10%- 15% uczniów i dotykają cztery razy częściej chłopców niż dziewcząt. Symptomy towarzyszące temu problemowi można zaobserwować u dziecka jeszcze przed podjęciem nauki szkolnej. Są to te dzieci, które zwykle nie raczkują, mają opóźniony rozwój motoryczny, są mało zręczne manualnie, późno zaczynają ząbkować. W wieku przedszkolnym nie potrafią zawiązać sznurowadeł, mają kłopoty z rysowaniem szlaczków. W okresie szkolnym, charakterystycznymi objawami dysleksji są:
W czytaniu
* pomijanie wyrazów lub ich dodawanie,zniekształcenie wyrazów i odczytywanie innych, podobnych,
* gubienie się w tekście, pomijanie linii lub odczytywanie jej powtórne,
* niepewność czytania krótkich wyrazów takich jak od – do,
* pomijanie interpunkcji i przestawianie liter w wyrazie,
* niewłaściwe łączenia liter,
* trudność ze zrozumieniem sensu czytanego tekstu, przy nadmiernym skupieniu się na stronie technicznej czytania,
* trudności w rozumieniu treści zawierającej pojęcia dotyczące stosunków przestrzenno-czasowych oraz struktur gramatyczno-logicznych,
* trudności w orientacji na mapie i planach,
* zaburzona orientacja w stronach świata,
* trudności w rozumieniu zadań z zakresu geometrii.
W pisaniu:
* słaby poziom pracy pisemnej w porównaniu z odpowiedziami ustnymi
* niski poziom graficzny i estetyczny prac pisemnych,
* utrzymywanie się trudności z odróżnianiem liter: p-b, p-g, u-n, m-w,
* niewłaściwy dobór liter do głosek podobnych fonetycznie w wyniku ich niewłaściwego odróżniania: t-d, p-b, m-n,
* niewłaściwe stosowanie małych i dużych liter,
* trudności w różnicowaniu wyrazów podobnie brzmiących
* dodawanie, pomijanie, przestawianie liter, sylab, lub całych wyrazów,
* nieprawidłowe rozmieszczenie pracy pisemnej w przestrzeni,
* tracenie wątku podczas zapisywania opowiadania,
* brak, lub niewłaściwe używanie interpunkcji,
* błędy typowo ortograficzne,
* pomijanie drobnych elementów graficznych, w tym ogonków przy ą lub ę
* pomyłki w zadaniach arytmetycznych, trudności w tworzeniu wykresów oraz zamiana kierunków w rysunkach geometrycznych,
Do przyczyn powstawania dysleksji należą: uwarunkowania genetyczne (dziedziczenie po rodzicach), opóźnienie dojrzewania układu nerwowego, opóźnienie dojrzewania dominacji półkul mózgowych, okołoporodowe uszkodzenie mózgu. W bardziej naukowy sposób przyczyny dysleksji przedstawione są w teorii deficytu: fonologicznego, wielkokomórkowego oraz móżdżkowego.
M. Sz.: Gdzie możemy się zgłosić, jeśli podejrzewamy dysleksję u własnego dziecka??
T. W.: Pomocy z zakresie dysleksji udzielają wszystkie poradnie psychologiczno-pedagogiczne, jednak z uwagi na rejonizację, najlepiej jest się zgłosić do poradni znajdującej się w obrębie miejsca zamieszkania dziecka. Zarówno diagnoza jak i terapia są w nich bezpłatne. Oprócz poradni państwowych istnieją również poradnie niepubliczne, które również udzielają pomocy z zakresu dysleksji, ale każda wizyta jest już płatna.
M. Sz.: Co zrobić, gdy okaże się, że dziecko ma dysleksję??
T. W.: Postawienie diagnozy jest tylko początkiem terapii i nigdy nie można na tym poprzestać. Należy podjąć właściwe działania, nie farmakologiczne, ale pedagogiczne. Dać dziecku poczucie, że jest ważne, że może na kogoś liczyć. Bardzo ważną rolę odgrywa w tym procesie zarówno terapeuta, jak i rodzice, którzy powinni wspierać dziecko na co dzień.
M. Sz.: Czy dzieci-młodzież z dysleksją, mogą snuć plany na przyszłość? Czy mają szanse powodzenia??
T. W.: Nie widzę powodów, aby dysleksja uniemożliwiała im realizację swoich celów czy pragnień związanych z dorosłym życiem takich jak, na przykład, ukończenie studiów wyższych na wybranym przez siebie kierunku. W grupach terapeutycznych, które prowadzę właściwie wszyscy się realizują i wszyscy chcą iść na studia. Wybór ograniczają tylko sytuacje i zaniżona samoocena powstała na skutek niewłaściwych oddziaływań. Jeśli dana osoba otrzyma pomoc, to na pewno sobie poradzi.
M. Sz.: Na czym polega terapia dysleksji??
T. W.: Z dysleksji nie można się wyleczyć, bo nie jest ona chorobą. Jeżeli jest się osobą z dysleksją, pozostaje się nią przez całe życie, ale prowadzona terapia może pomóc oraz złagodzić jej skutki. System opieki i pomocy terapeutycznej osobom z dysleksją obejmuje: profilaktykę, diagnozę i terapię. Założeniem terapii jest oddziaływanie na ucznia system trójtorowym. Polega on na wyrównywaniu niedoborów i zaburzeń funkcji percepcyjno-motorycznych dziecka, podejmowaniu działań dążących do prawidłowego posługiwania się mową czytaną i pisaną, często polegających na wyrównywaniu braków szkolnych powstałych na skutek specyficznych trudności szkolnych uniemożliwiających prawidłową naukę szkolną oraz kształtowaniu społeczno-emocjonalnej sfery rozwoju ucznia. Działania te mają na celu podnoszenie samooceny i motywacji dziecka do nauki, nie rezygnowanie z działań w przypadku niepowodzeń, pozytywne myślenie i prawidłowe relacje z innymi osobami.
M. Sz..: Z jakimi konsekwencjami możemy się liczyć, jeśli nie podejmiemy odpowiedniej terapii??
T. W. Jeśli poprzestanie się jedynie na zdiagnozowaniu dysleksji i nie podjęta zostanie żadna terapia, to do podstawowych zaburzeń dołączą się zaburzenia emocjonalne powstałe wskutek dotkliwych i długotrwałych niepowodzeń szkolnych. Dziecko nie będzie chciało uczęszczać na lekcje, ponieważ będą mu się one kojarzyły tylko z nieprzyjemnościami i gorszymi wynikami. W takiej sytuacji jego samoocena znacznie się obniży, przez co dalsza edukacja będzie utrudniona.
Dziękuję serdecznie za poświęcony czas.
Pozdrawiam
Monika Szydziak
