Psychoanaliza klasyczna

    Otóż psychoanaliza jest to teoria osobowości stworzona przez Zygmunta Freuda bazująca na biologii i podkreślająca kluczową rolę procesów instynktownych. Według niej, siłą determinującą zachowanie człowieka są popędy charakteryzowane przez źródło, cel i obiekt. Źródło popędu jest wewnętrzne, cielesne; celem jest rozładowanie napięć i osiągnięcie przyjemności, a obiekt to osoba lub rzecz, do której kierowane jest działanie. Freud wyróżniał dwa główne popędy: libidialny (potrzeba seksualna, poszukiwanie miłości, przyjemności) i agresywny (wszelkie tendencje destrukcyjne, w tym tendencje do autoagresji) .    

     Psychoanaliza klasyczna dzieli osobowość na trzy główne struktury: id, ego i superego. Każda struktura ma swoje funkcje i w zdrowej, dojrzałej osobowości te trzy struktury tworzą wyważone, zintegrowane zachowanie.

Id
Jest zdeterminowane biologicznie i reprezentuje wszelkie dziedziczne, instynktowne popędy. Poszukuje natychmiastowego zaspokojenia wszystkich potrzeb i pragnień, będąc przy tym irracjonalnym, impulsywnym i nie zwracając uwagi na ograniczenia społeczne. Freud określał je pierwotnym procesem myślowym.

Ego
Rozwija się z id i działa według „zasady rzeczywistości”. Jego główną funkcją jest utrzymywanie równowagi między zakazami i ograniczeniami płynącymi z otaczającego jednostkę świata, a irracjonalnymi i nieukierunkowanymi popędami pochodzącymi z id.  Ego bywa często określane jako struktura kierująca lub zawiadująca osobowością, a twórca psychoanalizy nazywał podstawą wtórnego procesu myślowego.

Superego

 Rozwija się między czwartym a szóstym rokiem życia, zawiera wewnętrzne reprezentacje wszystkich moralnych sankcji i zakazów istniejących w kulturze otaczającej daną jednostkę. Sprawia, iż jakiekolwiek złamanie owych zakazów rozbudza w jednostce poczucie winy i lęku .

     Jak widać te trzy komponenty osobowości mają sprzeczne motywy i cele. Sprzeczność ta powoduje pojawienie się lęku, czyli emocji niechętnie odczuwanej przez człowieka, z która ludzkie ego stara sobie poradzić. Sposoby radzenia sobie z lękiem to mechanizmy obronne takiej jak np. racjonalizacja (używanie samooszukujących się usprawiedliwień nieakceptowanego zachowania lub niepowodzenia), projekcja (przypisanie własnego, nieakceptowanego impulsu innej osobie), wyparcie (usunięcie ze świadomości bolących lub budzących lęk myśli, wyobrażeń i wspomnień) czy regresja (powrót zwykle pod wpływem stresu do zachowania charakterystycznego dla wcześniejszego okresu rozwojowego).        

     Freud uważał opisane powyżej id, ego i superego za zasady porządkujące, mające wyjaśnić ogromną zależność ludzkiego zachowania, w tym zachowania dzieci, co było istotne dla procesu wychowania. Według jego teorii właściwe wychowanie miało polegać na balansowaniu między dostateczną gratyfikacją (nagradzaniem), dającą przyjemność i poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego, a odpowiednią dla fazy frustracją, która uczy zastępowania zasady przyjemności zasadą rzeczywistości .     

      Istotnym elementem psychoanalizy klasycznej jest determinizm psychiczny oraz łączące się z nim motywy nieświadome. Ów determinizm przekonuje, iż w naszym codziennym funkcjonowaniu psychicznym nie istnieje coś takiego jak przypadek, a wszystko co robimy, czujemy, myślimy itp. motywowane jest przez wewnętrzne, nieświadome siły. Freud podzielił ludzką aktywność psychiczną na część świadomą, przedświadomą i nieświadomą. Świadomość stanowi najmniejszą część życia psychicznego i obejmuje to, co doświadczane jest bezpośrednio. Przedświadomość to fakty, zdarzenia i spostrzeżenia, których nie jesteśmy świadomi, lecz skupienie na nich uwagi umożliwia ich przypomnienie. Nieświadomość natomiast zawiera wszystkie treści naszego życia psychicznego, które nie są przez nas akceptowane np. lęki, nadzieje, impulsy lub bardzo nieprzyjemne wspomnienia z dzieciństwa, opuszczające strefę świadomości dzięki mechanizmowy wyparcia.   

     Teoria Freuda zajmowała się również rozwojem człowieka, opisując go jako przejście przez fascynacje cielesne: od oralnej, przez analną, do fallicznej. Te trzy fascynacje stanowią stadia rozwoju psychoseksualnego (opisanego poniżej) i razem z okresem latencji i stadium genitalnym, uważane są za jeden z głównych filarów psychoanalizy klasycznej.

     Po stadium fallicznym następuje okres latencji przypadający między 6 a 12 rokiem życia. Jest to czas braku aktywności schematów rozwojowych i słabej dynamiki popędu seksualnego, gdyż libido nie koncentruje się w żadnym szczególnym obszarze ciała. Okres latencji to również czas rozwoju ego, a zwłaszcza sprawności intelektualnych i społecznych.   

    W czasie dojrzewania – konkretnie między 13 a 18 rokiem życia ponownie pojawia się zainteresowanie seksualna przyjemnością, a młoda osoba wkracza w stadium finalnej dojrzałości zwanej stadium genitalnym. Wszelkie wcześniejsze popędy seksualne związane z określonymi sferami ciała łączą się w zintegrowany zestaw dorosłych seksualnych postaw i uczuć.                                               

     Psychoanaliza klasyczna do dziś znajduje odzwierciedlenie w psychoanalitycznej tendencji do myślenia w kategoriach stadiów rozwojowych, Co prawda tylko nieliczni analitycy sprowadzają współcześnie wszystkie zjawiska do klasycznych teorii popędu, ale większośc uznaje podstawową teorię stadiów rozwojowych.