Urządzenie służące do pomiaru PEF nosi nazwę Peak Flow Meter, spolszczony do "pikflometr".
Pikflometrem mierzy się szybkość wydychanego powietrza z płuc. Po maksymalnym wdechu na "szczycie" na chwilę zatrzymujemy oddech, a następnie wydmuchujemy powietrze jak najszybciej potrafimy. Pikflometr zawsze zatrzymuje i rejestruje pomiar w chwili osiągnięcia szczytowej wartości przepływu wydechu. Dzięki wskazówce, która się zatrzymuje w "szczytowym" punkcie na skali odczytujemy, jaka jest wartość najszybszego przepływu powietrza w drogach oddechowych jednostkach czasie wydechu w PEF (najczęściej w litrach na minutę). Wynik pomiaru nazywany też bywa wskaźnikiem szczytowego przepływu wydechowego (peak expiratory flow rate) - PEFR.
Dlaczego chory na astmę powinien używać pikflometru?
Astma jest chorobą o zmiennym przebiegu z okresami remisji i zaostrzeń.
Spirometria jest jednym z badań czynności płuc, obejmuje kilka pomiarów w tym PEF, FEV1. Wadą jest konieczność wykonywania badania w pracowni specjalistycznej. Jeśli w danym momencie stopień kontroli astmy jest prawidłowy - spirometria będzie prawidłowa, a następne badanie wyznaczone za 3-6 miesięcy, albo i później. Tymczasem wcześniej może wystąpić zaostrzenie choroby i dobrze byłoby mieć możliwość częstszej oceny czynności płuc badaniem prostym z użyciem małego sprzętu w domu. Takim badaniem jest PEF.
PEF jest czułym wskaźnikiem stanu czynnościowego dużych oskrzeli i razem z oceną samopoczucia pacjenta stanowi całość informacji dla lekarza.
PEF jest metodą łatwą do wykonania w domu przez pacjenta, także starsze dzieci i spełnia kryteria wartościowego pomiaru. Pikflometry różnych producentów są ogólnie dostępne w aptekach, a ich cena waha się od 50 zł do paruset złotych.
Jak często wykonywać PEF ?
PEF należy mierzyć o tej samej porze dnia (zawsze przed przyjęciem leków rozszerzających oskrzela), ponieważ wyniki podlegają wahaniom około dobowym (najniższe wartości uzyskiwane są zwykle między 4.00 a 6.00, najwyższe zaś między 16.00 a 18.00). W okresach zaostrzenia astmy najlepiej dokonywać pomiarów rano i po południu. Wyliczana przez lekarza zmienność dobowa PEF powinna być mniejsza niż 20%. Odzwierciedla to dobrą kontrolę astmy.
W okresach pełnej kontroli choroby dobrze byłoby raz na 4 tygodnie mierzyć PEF i wypełniać Test Kontroli Astmy ACTTM. Dobrze jest zapisywać sobie wyniki - od pewnego czasu można anonimowo robić takie notatki w portalu www.TacyJakJa.pl, gdzie automatycznie tworzone są z zapisywanych wyników wykresy i tabele, które można wydrukować. W dzienniczkach są zastosowane używane powszechnie strefy: zielona (prawidłowa kontrola astmy), żółta (niewystarczająca kontrola astmy), czerwona (zła kontrola astmy).
Czy pacjent obserwując stan kontroli astmy i PEF może zmieniać leczenie?
Edukacja chorego służy lepszemu zrozumieniu objawów choroby i ocenie kontroli astmy przez pacjenta. Pacjent nie może sam odstawiać leków np. w strefie zielonej. Może natomiast zastosować dodatkowo leki zlecone przez lekarza na wypadek zaostrzenia, w tzw. indywidualnym planie leczenia astmy. Dzienniczki i zdobyta wiedza mają ułatwić, a nie zastąpić kontakt z lekarzem.
