Definicja zarządu
przywołana została w ustawie z dnia 28 września 1991 r o lasach (uol):
Lasami, stanowiącymi własność Skarbu Państwa zarządza Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe (PGLLP) i z punktu widzenia uregulowań kodeksu cywilnego – sprawowanie przez Lasy Państwowe zarządu mieniem Skarbu Państwa, wykazuje największe podobieństwo do dzierżenia, tj. władania składnikami majątkowymi za kogoś innego (tutaj za Skarb Państwa).
Trwały zarząd
natomiast jako forma prawna władania nieruchomością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego przez jednostkę organizacyjną, został zdefiniowany w ustawie z 21 sierpnia 1997 r o gospodarce nieruchomościami (uogn).
Do trwałego zarządu w sprawach nieuregulowanych w tejże ustawie, odmiennie niż w przypadku zarządu, stosuje się przepisy Kodeksu Cywilnego o użytkowaniu.
Zarząd sprawowany przez jednostki organizacyjne Lasów Państwowych na podstawie uol, nie ma charakteru trwałego zarządu w rozumieniu uogn. W szczególności w odniesieniu do władania przez Lasy Państwowe nieruchomościami Skarbu Państwa na zasadach zarządu, o którym mowa w uol, nie może mieć zastosowania regulacja, zawarta w uogn, w myśl której, zarząd nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa, sprawowany w dniu wejścia w życie uogn przez państwowe jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej, przekształcił się z tym dniem w trwały zarząd tych nieruchomości.
Różnice obu form władania:
- Uzyskanie prawa trwałego zarządu, z mocy prawa wiąże się z ponoszeniem opłaty rocznej, którą ustala właściwy organ w drodze decyzji. Zarząd, sprawowany przez PGLLP, nieruchomościami Skarbu Państwa, przyjmuje formę nieodpłatną.
- Ustanowienie trwałego zarządu wymaga:
- wniosku zainteresowanej jednostki organizacyjnej, kierowanego do właściwego starosty, wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej,
- wydania przez starostę decyzji ustanawiającej trwały zarząd oraz opłaty z tego tytułu,
- przekazania nieruchomości na podstawie protokołu zdawczo – odbiorczego.
Ta procedura nie ma zastosowania w przypadku oddawania nieruchomości w zarząd PGLLP.
- Uprawnienia majątkowe i niemajątkowe: jednostka organizacyjna, władająca nieruchomością w formie trwałego zarządu, jest uprawniona do:
- korzystania z nieruchomości w celu prowadzenia działalności należącej do zakresu działania jednostki organizacyjnej, przy czym w stosunku do nieruchomości Skarbu Państwa, pozostających w trwałym zarządzie, wojewodowie mogą ustalać szczegółowe warunki korzystania z tych nieruchomości,
- wykonywania robót budowlanych, zgodnie z przepisami prawa budowlanego, za zgodą organu nadzorującego,
- oddawania, za zgodą organu nadzorującego, nieruchomości lub jej części w najem, dzierżawę albo użyczenie w drodze umowy zawartej na okres nie dłuższy niż czas, na który został ustanowiony trwały zarząd (z obowiązkiem zawiadamiania właściwego organu), gdy umowa najmu lub dzierżawy jest zawierana na czas nie dłuższy niż trzy lata, lub za zgodą właściwego organu, gdy umowa najmu lub dzierżawy przekracza ten okres,
- nabywania nieruchomości na własność Skarbu Państwa, z zastrzeżeniem, że z datą nabycia nieruchomości jednostki te uzyskują do nabytych nieruchomości trwały zarząd,
- nabywania prawa użytkowania wieczystego nieruchomości Skarbu Państwa, z zastrzeżeniem, że z chwilą nabycia tego prawa, prawo to wygasa, a jednostki organizacyjne uzyskują prawo sprawowania trwałego zarządu w stosunku do tej nieruchomości,
- wypowiadania umowy najmu, dzierżawy lub użyczenia nieruchomości lub jej części za zgodą organu nadzorującego, z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia.
W przypadku zarządu wojewodowie nie mają takich uprawnień. W ramach sprawowanego zarządu Lasy Państwowe prowadzą gospodarkę leśną, gospodarują gruntami i innymi nieruchomościami oraz ruchomościami związanymi z gospodarką leśną, a także prowadzą ewidencję majątku Skarbu Państwa oraz ustalają jego wartość. Nie występuje tutaj organ nadzorujący.
- Czas trwania: trwały zarząd ustanawia się na czas nieoznaczony lub czas oznaczony. Brak odniesienia do zarządu.
- Niewzruszalność zarządu: w przeciwieństwie do trwałego zarządu, charakteryzującego się możliwością wygaszenia. Trwały zarząd wygasa z upływem czasu, na który został ustanowiony, a ponadto może być wygaszony w drodze decyzji właściwego organu w następujących przypadkach:
- zagospodarowanie nieruchomości niezgodne z decyzją,
- niedopełnienia obowiązku zawiadomienia właściwego organu lub uzyskania zgody właściwego organu na oddanie nieruchomości w najem, dzierżawę lub użyczenie,
- wystąpienia konfliktu między sposobem wykorzystywania nieruchomości a miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego,
- wykorzystywania nieruchomości w sposób zagrażający środowisku naturalnemu,
- zmiany przeznaczenia nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego w przypadku, gdy jednostka organizacyjna posiadająca tę nieruchomość w trwałym zarządzie nie jest w stanie wykorzystywać tej nieruchomości zgodnie z nowym przeznaczeniem,
- gdy nieruchomość stała się zbędna na cel określony w decyzji o ustanowieniu trwałego zarządu.
Wygaśniecie trwałego zarządu z mocy prawa oznacza wypowiedzenie umów najmu, dzierżawy lub użyczenia – z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia.
- W przypadku zarządu znacznie ograniczona jest możliwość jego przenoszenia, uprawnienia w tym zakresie przysługują ministrowi właściwemu do spraw środowiska. Przeniesienie zarządu związane ze zmianą przeznaczenia na inne cele niż leśne, następuje w trybie ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (uogril) i następuje w innym trybie niż wygaszanie trwałego zarządu, określone w uogn.
- Likwidacja jednostki organizacyjnej wygasza trwały zarząd, chyba że w miejsce likwidowanej jednostki pojawia się inna, będąca następcą prawnym likwidowanej jednostki organizacyjnej, natomiast likwidacja jednostki organizacyjnej Lasów Państwowych w żadnym przypadku nie powoduje wygaśnięcia zarządu, sprawowanego przez Lasy Państwowe.
- Przekazanie: na wniosek jednostek organizacyjnych, uzgodniony z ich organami nadzorującymi, właściwy organ może podjąć decyzję o przekazaniu trwałego zarządu między jednostkami organizacyjnymi (z zachowaniem warunku sporządzenia protokołu zdawczo-odbiorczego). Brak zastosowania w przypadku zarządu.
