Kim jest fundator?
Działalność fundacji w Polsce regulują przepisy Ustawy o fundacjach z dnia 6 kwietnia 1984 roku. Artykuł 2. tej ustawy mówi, że założycielem fundacji może być osoba fizyczna o dowolnym obywatelstwie i miejscu zamieszkania. Ponadto fundację może założyć osoba prawna (np. firma, uczelnia, kościół), która ma swoją siedzibę w Polsce lub za granicą. Jedną fundację może założyć więcej osób - kilka osób fizycznych, kilka osób prawnych lub grupa składająca się z osób fizycznych i prawnych.
Określenie celu fundacji
Najpierw fundator musi ustalić, w jakim celu powołuje swoją organizację. Może to być na przykład niesienie pomocy dzieciom cierpiącym na rzadkie schorzenie, wsparcie dla ofiar przemocy, walka o godne traktowanie zwierząt czy ochrona zabytków. Zgodnie z ustawą zakładanie fundacji powinno być związane z użytecznością społeczną lub gospodarczą. Wyłącznym celem fundacji nie może być pomoc konkretnej osobie, np. samotnej matce, której dom spłonął w pożarze. Działalność organizacji nie powinna również opierać się na realizowaniu prywatnych interesów fundatora czy innych osób związanych z fundacją.
Utworzenie funduszu założycielskiego
Żeby fundacja mogła przystąpić do realizacji swojego celu, fundator musi wprowadzić do organizacji pewien majątek. Składnikami funduszu założycielskiego mogą być pieniądze, akcje i inne papiery wartościowe, nieruchomości oraz rzeczy ruchome (np. samochód, dzieła sztuki). Ile powinna wynosić minimalna wartość funduszu założycielskiego? Tego ustawa nie reguluje. To fundator określa wysokość składników majątkowych, przy czym informacja ta powinna znajdować się w oświadczeniu woli o ustanowieniu fundacji.
Zakładanie fundacji - oświadczenie woli
Proces założenia fundacji wymaga wizyty u notariusza. Fundator musi bowiem sporządzić oświadczenie woli, tzw. akt fundacyjny. Jest to dokument, w którym fundator określa cel działania fundacji oraz wysokość funduszu założycielskiego. Ustawa wymaga zachowania tutaj formy aktu notarialnego, chyba że fundator wyraził wolę ustanowienia fundacji w testamencie. Akt fundacyjny można również sporządzić za granicą z udziałem polskiego konsula na mocy upoważnienia wydanego przez Ministra Sprawiedliwości.
Opracowanie statutu fundacji
Kolejnym obowiązkiem fundatora jest stworzenie statutu fundacji. Nie musi robić tego osobiście, opracowaniem statutu fundacji może zająć się kancelaria prawna - dzięki temu fundator może mieć pewność, że dokument będzie zawierał wszystkie niezbędne informacje.
Zgodnie z ustawą statut fundacji musi określać:
- nazwę i siedzibę fundacji,
- majątek fundacji,
- cele zasady, formy i zakres jej działalności,
- skład i sposób organizacji zarządu,
- sposób powoływania zarządu,
- obowiązki i uprawnienia zarządu.
W statucie mogą znaleźć się również inne informacje, dotyczące na przykład prowadzenia działalności gospodarczej, możliwości połączenia organizacji z inną czy tworzenia innych organów fundacji (poza zarządem).
Rejestracja fundacji
Ostatnim obowiązkiem fundatora jest złożenie wniosku do Krajowego Rejestru Sądowego. Trzeba zatem wypełnić odpowiednie formularze, dołączyć wymagane załączniki (np. statut) i opłacić wniosek. W zarejestrowaniu fundacji może pomóc kancelaria prawna. Osoba, która chce powołać taką organizację, może zwrócić się na przykład do kancelarii prawnej specjalizującej się w zakładaniu fundacji. Oprócz pomocy w zakładaniu fundacji, kancelaria zaoferuje również doradztwo oraz obsługę prawną związaną z funkcjonowaniem organizacji. Kancelaria może również reprezentować fundację przed sądami oraz organami administracji państwowej.
