Istotne jest, że pozbawienie władzy rodzicielskiej nie wyłącza uprawnień i obowiązków alimentacyjnych pomiędzy rodzicami i dzieckiem.
Sąd opiekuńczy w formie postanowienia pozbawia obligatoryjnie rodziców władzy rodzicielskiej w następujących przypadkach:
1) władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody
Jako trwałą przeszkodę należy tu rozumieć długi, niemożliwy do dokładnego określenia okres, kiedy władza rodzicielska nie może być wykonywana. Taka sytuacja nastąpi np. w przypadku gdy rodzice zostali osadzeni w zakładzie karnym na długi okres odbywania kary pozbawienia wolności bądź gdy rodzice wyjechali na stałe za granicę czy zaginęli.
2) rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej
Z nadużyciem władzy rodzicielskiej będziemy mieli do czynienia w przypadku znęcania się fizycznego bądź psychicznego rodziców nad dzieckiem, demoralizacja dziecka przez nakłanianie go do nierządu czy zachowań przestępczych.
3) rodzice w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka
Rażące zaniedbanie rodzicielskich obowiązków wystąpi wówczas, gdy rodzice zupełnie nie interesują się dzieckiem, nie zapewniają mu podstawowych warunków bytowych i spełnienia podstawowych potrzeb. Jako rażące zaniedbanie można uznać również pozostawienie dziecka w warunkach zagrażających jego zdrowiu i życiu.
Sąd może pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej, jeżeli mimo udzielonej pomocy nie ustały przyczyny umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej, a w szczególności gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.
W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy może władzę rodzicielską przywrócić.
