Wirus HPV
Wirus HPV należy do rodziny Papillomawirusów – tych samych, które wywołują kurzajki lub brodawki na stopach. Znane jest ponad 100 odmian wirusa HPV, podzielonych na typ niskiego ryzyka i typ onkogenny. Do pierwszej grupy zalicza się HPV 6, 11, 42, 43, 44 odpowiedzialne za powstawanie kłykcin kończystych – brodawek zlokalizowanych w okolicach narządów płciowych i odbytu lub na śluzówkach jamy ustnej.
Do grupy onkogennej zalicza się HPV 16, 18 – wysokoonkogenne oraz 31, 33, 35, 39, 40, 43, 51, 52, 53, 54, 55, 56 i 58 należące do grupy średniego ryzyka. Zakażenie HPV 16 i 18 może prowadzić do niekontrolowanych podziałów komórkowych nabłonka szyjki macicy, a tym samym do rozwoju raka szyjki macicy.
Do zakażenia najczęściej dochodzi poprzez kontakty seksualne: genitalno – genitalne, genitalno – analne, seks oralny. W przypadkach odmian typowych dla narządów rodnych do zakażenia może dojść poprzez używanie tych samych ręczników lub przyrządów higienicznych, a także podczas porodu drogą naturalną.
Sam kontakt z wirusem brodawczaka ludzkiego nie oznacza zakażenia. U wielu osób wirus znajduje się w fazie uśpionej, nieaktywnej i dzięki działaniu układu immunologicznego zakażenie ustępuje samoistnie. W odwrotnym przypadku, podczas osłabionej odporności, dochodzi do przewlekłego zakażenia HPV, które długo rozwija się bezobjawowo.
Czynniki ryzyka zakażenia HPV
- wcześnie rozpoczęta aktywność seksualna
- częste zmienianie partnerów seksualnych/posiadanie kilku na raz
- współżycie z osobą, która często zmieniała partnerów seksualnych
- uszkodzenia skóry
- niestosowanie zasad higieny
- współżycie z osobą, która posiada widoczne brodawki
- osłabiona odporność
- palenie tytoniu
- niedobór witaminy A
- stosowanie antykoncepcji hormonalnej
- zakażenie wirusem HIV
Profilaktyka zakażenia HPV
Stosowanie prezerwatywy tylko nieznacznie wpływa na zmniejszenie ryzyka zakażenia HPV. Najpewniejsze jest współżycie z osobą, która nie jest nosicielem; posiadanie jednego, stałego partnera seksualnego. Ważna jest wstrzemięźliwość seksualna w przypadku, kiedy u naszego partnera wystąpią brodawki w okolicach narządów intymnych.
Najskuteczniejszą metodą wczesnego wykrywania zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego jest regularne wykonywanie badania cytologicznego. Jest to bezbolesne badanie, polegające na pobraniu rozmazu z pochwowej części szyjki macicy. Rozszerzeniem diagnostyki, umożliwiającym określenie typu HPV, jest test PCR.
Od 2006 roku na rynku dostępna jest szczepionka przeciwko typom 6, 11, 16 i 18, w Polsce występuje pod nazwą SILGARD. Odporność zapewnia przyjęcie 3 dawek szczepionki. Badania wykazują, że największą skuteczność odnotowuje się szczepiąc dziewczynki, które jeszcze nie miały kontaktu z wirusem HPV.
HPV u mężczyzn
Wirus brodawczaka ludzkiego również u mężczyzn jest odpowiedzialny za wywołanie raka – gardła, prącia, krtani, odbytu. Szacuje się, że około połowa mężczyzn może być nosicielami tego wirusa i nieświadomie zarażać nim swoje partnerki. Dlatego zaleca się wykonywanie dostępnych testów na wykrycie wirusa HPV oraz szczepienie także mężczyznom.
Objawy zakażenia HPV
Zakażenie może przez długi czas nie dawać o sobie znać, dlatego istotne jest wykonywanie regularnych badań cytologicznych. Jako objawy zakażenia mogą pojawić się:
- świąd
- pieczenie
- ropne upławy
- częste, nawracające infekcje intymne
- brodawki/brunatne guzki na prąciu, w okolicach odbytu lub sromu, w jamie ustnej
- stulejka
Raki związane z HPV stanowią 3,3% zachorowań na raka wśród kobiet i 2% wśród mężczyzn. Najczęściej są to rak szyjki macicy, rak sromu, rak pochwy, rak prącia, rak ustnej części gardła.