Co to jest ekspozycja zawodowa?
Jest to narażenie się podczas wykonywania pracy na zakażenie poprzez kontakt z potencjalnie zakaźnym materiałem. Do takiego zakażenia może dojść poprzez naruszenie ciągłości skóry zanieczyszczonym narzędziem lub zachlapanie błon śluzowych lub ran na ciele materiałem zakaźnym. Każda ekspozycja to potencjalne ryzyko zakażenia HIV, HBV, HCV. Każdego pacjenta traktuje się jako potencjalnego nosiciela.
Materiał zakaźny
Materiałem zakaźnym jest krew, nasienie, wydzielina z pochwy, płyn: mózgowo – rdzeniowy, osierdziowy, opłucnowy, owodniowy, otrzewnowy, maziowy oraz każdy zawierający widoczną krew.
Mocz, kał, ślina, wymiociny, plwocina mogą być materiałem zakaźnym jeżeli zawierają widoczną domieszkę krwi. Łzy i pot nie stanowią zagrożenia.
Ryzyko zakażenia podczas zakłucia jest większe, jeżeli była to igła używana do iniekcji – ma szerokie światło, jest widoczna na niej krew, zakłucie było głębokie. Po ekspozycji na błony śluzowe ryzyko zwiększa się jeżeli ekspozycja była długa a materiału zakaźnego była spora ilość.
Postępowanie po ekspozycji zawodowej
Działania podjęte po wystąpieniu ekspozycji mają na celu zminimalizowanie ryzyka zakażenia oraz monitorowanie przez 6 miesięcy osoby narażonej w kierunku wczesnego rozpoznania zakażenia.
W przypadku uszkodzenia skóry:
Zabronione jest tamowanie i wyciskanie krwi ze zranionego miejsca. Ranę należy przemyć pod bieżącą wodą lub ewentualnie umyć wodą z mydłem.
W przypadku zachlapania błon śluzowych:
Jamę ustną i nosową oraz błonę śluzową oka należy kilkakrotnie przepłukać wodą.
W obu przypadkach:
– Jeżeli w zakładzie pracy znajduje się lek ZIDOVUDINE nalezy jak najszybciej przyjąć 250mg.
– Powinno zgłosić się zaistniałą sytuację przełożonemu i odnotować ją w dokumentacji.
– Jeżeli źródło ekspozycji (pacjent) jest znane należy zapytać go o zgodę na pobranie materiału do badania. Po jej uzyskaniu zabezpiecza się krew do badań serologicznych (5ml na skrzep). Ważne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu z pacjentem: istnienie czynników zarażenia, wcześniejsze badania, a jeżeli pacjent jest nosicielem HIV – stadium zaawansowania choroby, przyjmowane leki retrowirusowe.
Zgoda nie jest wymagana w przypadku, kiedy pacjent będący źródłem potencjalnego zagrożenia jest nieprzytomny.
– U osoby narażonej należy wykonać badania: anty-HIV, anty-HCV, anty-HBc, HBsAg, anty-HBs
– W ciągu maksymalnie 48 godzin powinno zgłosić się do specjalistycznego ośrodka w celu oceny wskazań do profilaktyki zakażenia oraz wdrożenia jej.
– Do czasu zakończenia postępowania należy unikać sytuacji, w których mogłoby dojść do zakażenia osób trzecich – zaprzestanie karmienia piersią, zabezpieczanie się prezerwatywą podczas stosunków seksualnych, zaniechanie oddawania krwi lub nasienia.
Przyjmowanie leków antyretrowirusowych należy zacząć jak najszybciej i kontynuować przez 28 dni według jednego ze stosowanych schematów.
Unikanie ekspozycji
Sposobem najprostszym i przynoszącym największą skuteczność jest sumienne przestrzeganie procedur – stosowanie rękawic, okularów ochronnych, maseczek, wyrzucanie zużytych igieł i odpadów medycznych do odpowiednich pojemników – oraz „włączenie myślenia” – nienakładanie z powrotem plastikowej nasadki na igłę, niechodzenie z odbezpieczoną igłą, niezostawianie zabrudzonych narzędzi oraz nie rzucanie nimi. Skuteczną profilaktyką jest także szczepienie przeciwko WZW B.
