Co jest istotą wypalenia zawodowego?
O objawach wypalenia mówi się bardzo dużo, jednak naprawdę interesującym zagadnieniem są nie objawy, ale istota tego zjawiska. Czy jest nią utrata zainteresowania pracą? Raczej nie – to bardziej objaw niż przyczyna. A może niezachowanie higieny pracy? Też nie – ono prowadzi do wypalenia, ale wypaleniem nie jest. O wypaleniu zawodowym mówimy wtedy, kiedy przeciążona psychika nie jest w stanie sprostać obciążeniu związanym z prawidłowym wykonywaniem obowiązków zawodowych. Co to w praktyce oznacza? Tyle że pracować można, ale niewydajnie, bez satysfakcji i zwykle popełniając dużo błędów, co sprawia, że samoocena spada, a z nią jeszcze bardziej wyniki pracy. Koniec końców może to prowadzić do depresji i innych poważnych chorób. Na wstępnym etapie wypalenia stosunkowo łatwo jednak jest sobie z nim poradzić, jeśli dysponuje się odpowiednimi narzędziami.
Z wypaleniem zawodowym do psychoterapeuty?
Psychoterapeuta jest specjalistą jak najbardziej odpowiednim do tego, aby pomóc osobom z wypaleniem zawodowym. Można bowiem powiedzieć, że wypalenie zawodowe jest swego rodzaju dysfunkcją psychiczną – nie chorobą, którą trzeba by było leczyć, ale niedomaganiem, które wynika z faktu, że ustalona dawniej hierarchia wartości nagle przestaje być odpowiednia, a system motywacji i nagrody, który parę chwil wcześniej działał odpowiednio, stracił swoją moc. Ma to oczywiście swoje objawy biochemiczne, ale w praktyce nie są one ważne – ważne jest to, co dzieje się na poziomie świadomości i emocji.
Psychoterapeuta pomaga pacjentom w zlokalizowaniu przyczyn wypalenia zawodowego. Mogą one być dość różne: od przepracowania, przez pracę na niewłaściwym stanowisku, aż po zbyt małe wymagania danego stanowiska. System motywacji i nagrody działa bowiem wydajnie tylko wtedy, kiedy trzeba pokonywać jakieś wyzwania, ale kiedy po kolejnych osiągnięciach można trochę odsapnąć. W innych przypadkach organizm nie radzi sobie z neuronalną kontrolą pracy i pojawia się wypalenie zawodowe.
Co może poradzić psychoterapeuta?
Po zdiagnozowaniu przyczyn wypalenia zawodowego psychoterapeuta może pracować z pacjentem nad wzmocnieniem systemu motywacji i nagrody, może pomagać w utrwaleniu hierarchii wartości i pomóc w przywróceniu szeroko rozumianej równowagi psychicznej. W końcu może też nauczyć pacjenta przydatnych technik relaksacji lub motywacji, które na co dzień pozwolą zmierzyć się z wyzwaniami zawodowymi w taki sposób, aby przywrócić satysfakcję z pracy.
Trzeba dodać, że psychoterapeuta to profesjonalista, który znakomicie orientuje się w działaniu ludzkiej psychiki – nie jest to ktoś, kto używa wyłącznie niezbyt skutecznych sztuczek NLP czy technik motywacyjnych. To osoba przede wszystkim prowadząca pacjenta – terapeuta nie działa sam, tylko prowadzi pacjenta w taki sposób, aby ten nauczył się samodzielnego pokonywania przeszkód. Co ważne, techniki psychoterapeutyczne mają uzasadnienie naukowe – korzystają z nich psychologowie, psychiatrzy i lekarze kliniczni, więc to naprawdę silne narzędzia.
