Pracownicy oddelegowani za granicę
Przez pracownika oddelegowanego za granicę rozumiana jest sytuacja, w której pracownik zostaje skierowany przez polskiego pracodawcę do pracy za granicą, jednocześnie nadal pozostając w stosunku pracy z kierującym pracodawcą.
Ubezpieczenia społeczne [1]
Obowiązkiem ubezpieczeń społecznych w Polsce objęci są wszyscy obywatele polscy posiadający tytuł do ubezpieczenia na obszarze Polski, jak również obywatele polscy zatrudnieni przez polskie podmioty za granicą. Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych [2] podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wszystkich pracowników jest przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany u pracodawcy z tytułu pozostawania w ramach stosunku pracy, z wyłączeniami ujętymi w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe [3].
Na podstawie § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia, podstawy wymiaru składek nie stanowi część wynagrodzenia pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej, z tytułu podróży poza granicami kraju, z zastrzeżeniem że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych [2]. Zatem, w przypadku pracowników przebywających za granicą, zatrudnionych tam u polskich pracodawców i tam uzyskujących przychody, podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest osiągany przez nich przychód, pomniejszony o równowartość diet za każdy dzień pobytu za granicą, nie niższy jednak od kwoty prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej
W przypadku, gdy praca za granicą jest wykonywana przez część miesiąca, np. z powodu rozpoczęcia lub zakończenia pracy, choroby lub urlopu bezpłatnego, minimalną podstawę wymiaru zmniejsza się proporcjonalnie, zgodnie z art. 18 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych [2]:
9. Za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu.
Zgodnie z § 4 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe [3], stanowiące podstawę wymiaru składek przychody pracownika osiągane w walutach obcych przelicza się na złote w sposób przyjęty w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych - pdof) [4]. Chodzi tutaj o art. 11, ust. 3 i 4 ustawy:
3. Przychody w walutach obcych, z zastrzeżeniem art. 14 i art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10, przelicza się na złote według kursów z dnia otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika, ogłaszanych przez bank, z którego usług korzystał podatnik, i mających zastosowanie przy kupnie walut. Jeżeli podatnik nie korzysta z usług banku, przychody przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu, z zastrzeżeniem ust. 4.
4. Jeżeli bank, z którego usług korzysta podatnik, stosuje różne kursy walut obcych i nie jest możliwe zastosowanie kursu, o którym mowa w ust. 3 zdanie pierwsze, lub bank nie ogłasza kursu walut, do przeliczenia przychodu uzyskanego przez podatnika na złote, stosuje się kurs średni walut obcych ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.
Ubezpieczenie zdrowotne [2]
Pracownicy wysłani do pracy za granicę przez polskich pracodawców podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeśli w tym czasie stosuje się do nich polskie ustawodawstwo.
Art. 81 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych [5] stanowi, że do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników (również wysłanych) stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tych pracowników. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, potrąconych przez pracodawcę ze środków pracownika, zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne podlega odliczeniu od podatku dochodowego obliczonego według skali podatkowej określonej w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki.
Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
Oprócz składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne za pracowników wysłanych do pracy za granicę, płatnicy zobowiązani są odprowadzać także składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, zgodnie z obowiązującymi zasadami dotyczącymi pracowników zatrudnionych w Polsce.
Podatek dochodowy
Przychód pracowników oddelegowanych za granicę jest opodatkowany, po odliczeniu za każdy dzień pobytu kwoty równej 30% diety, zgodnie z art. 21, ust. 1, pkt. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych [4]:
1. Wolne od podatku dochodowego są:
[...]
20) część przychodów osób, o których mowa w art. 3 ust. 1, przebywających czasowo za granicą i uzyskujących przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, za każdy dzień pobytu za granicą, w którym podatnik pozostawał w stosunku służbowym, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczym stosunku pracy, w kwocie odpowiadającej 30 % diety, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z zastrzeżeniem ust. 15;
Przychód przelicza się na złote zgodnie z zacytowanym wcześniej art. 11, ust. 3 i 4 ustawy o pdof [4].
Przykład (za Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 9 z dn. 1-5-2010 [6])
Wypłata w kwietniu 2010 brutto 2500 EURO, dieta 36 EURO, kurs 1EURO = 3,8356zł
Podstawa składek na ubezpieczenia społeczne:
(2500 EURO - 36 EURO diety x 30dni) x 3,8356zł = 5446,55zł
Składki na ubezpieczenia społeczne:
5446,55zł x 13,71% = 746,72zł
Podstawa składki na ubezpieczenie zdrowotne:
5446,55zł - 746,72zł = 4699,83zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne:
4699,83zł x 9% = 422,98zł
Przychód opodatkowany:
(2500 EURO - 30% x 36 EURO diety x 30dni) x 3,8356zł = 8346,27zł
Podstawa opodatkowania - zaokrąglona do pełnego złotego;
8346,27zł - 111,25zł - 746,72zł = 7488zł
Zaliczka na podatek dochodowy naliczona:
7488zł x 18% - 46,33zł = 1301,51zł
Zaliczka na podatek dochodowy należna, po odliczeniu 7,75% podstawy ubezpieczenia zdrowotnego oraz zaokrągleniu do pełnego złotego:
1301,51zł - 7,75% x 4699,83zł = 937zł
Implementacja w programie kadrowo-płacowym SuperPłace
Sekwencja czynności w celu zautomatyzowania rozliczeń pracowników oddelegowanych za granicę zgodnie z powyższym opisem powinna być nastepująca:
1. Należy utworzyć 6 nowych zmiennych na poziomie firmy (opcja menu 'Zadania', 'Konfiguracja Wynagrodzeń i Rozliczeń', 'Definiowanie Zmiennych dla Firmy'):
Rys.1. Definiowanie nowych zmiennych.
Zmiennym o sposobie wprowadzania wartości 'Wielomiesięcznie'należy nadać odpowiednie wartości: zmienna '30 procent' otrzymała wartość '0,3' od stycznia 2000, zmienna 'Dieta EURO' otrzymała wartość '36' od stycznia 2000, zmienna 'Minim. pdst. ZUS PLN' otrzymała wartość '3146' od stycznia 2010 do grudnia 2010 oraz wartość '3359' od stycznia 2011 do grudnia 2011 (jest to prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej). Zmiennym należy odpowiednio uaktualniać wprowadzone kwoty.
Zmienna 'Kurs EURO' jest zmienną wprowadzaną każdego miesiąca - zmienna ta reprezentuje kurs EURO w PLN, wartość za kwiecień 2010 wynosi '3,8356'.
Pozostałe dwie zmienne to zmienne funkcyjne, ktore reprezentują wyrażone w EURO podstawę ubezpieczeń społecznych i przychod opodatkowany. Poniżej załączono ekrany definicji dla obydwu zmiennych:
Rys.2. Definicja zmiennej 'Podstawa ZUS EURO'.
Rys.3. Definicja zmiennej 'Podstawa POD EURO'.
2. Należy zdefiniować trzy dodatkowe składniki wynagrodzenia 'Przychód opodatkowany', 'Wynagrodzenie brutto', oraz 'Podstawa ubezpieczeń społ.' (opcja menu 'Zadania', 'Konfiguracja Wynagrodzeń i Rozliczen', 'Definiowanie Składników Wynagrodzenia'):
Rys.4. Definicje nowych składników wynagrodzenia.
Wszystkie trzy składniki należy po zdefiniowaniu dopisać do listy dopuszczalnych składników na liście płac z wynagrodzeniem zasadniczym 'Wynagrodzenie zasadnicze i inne składniki miesięczne'
3. W kartotece oddelegowanego pracownika, należy wprowadzić wartość płacy zasadniczej w EURO (np. 2500, służy do tego celu ekran 'Kwoty Płacy Zasadniczej' dostępny po wybraniu przycisku [...] z prawej strony kwoty płacy zasadniczej na zakładce 'Podstawowe'). W dalszej kolejności należy wybrać przycisk 'Rozliczenia' i na zakładce 'Składniki wynagrodzenia', podzakładce 'Formuły proste', należy usunąć wynagrodzenie zasadnicze, a na zakładce 'Formuły złożone', dopisać następujące trzy składniki:
Rys.5. Wprowadzenie nowych składników do kartoteki pracownika.
4. Po otworzeniu list płac za miesiąc kwiecień 2010, należy dopisać nową listę płac z wynagrodzeniem zasadniczym, a następnie, po otworzeniu jej zawartości, dopisać pracownika do tej listy. Otrzymane rozliczenie pracownika będzie identyczne z opisanym w przykładzie:
Rys.6. Rozliczenie wynagrodzenia pracownika oddelegowanego za granicę.
Uwzględnienie sytuacji, w których delegacja, czy pobyt za granicą nie trwa pełnego miesiąca
W opisanej konfiguracji programu dla automatyzacji rozliczania pracowników delegowanych za granicę występuje problem przy redukcji składników za czas nieobecności. Problem ten wynika z użycia w formułach zmiennej systemowej 'Kalendarz - dni w miesiącu (System)'. Zmienna ta zwraca liczbę dni kalendarzowych miesiąca i nie ulega redukcji w przypadku np. delegowania pracownika w trakcie miesiaca, czy tez nieobecności spowodowanej chorobą lub urlopem bezpłatnym. Aby temu zaradzić, należy dodatkowo zdefiniować absencję użytkownika 'Delegacja za granicą' na ekranie 'Definiowanie Innych Absencji', dostępnym poprzez opcje menu 'Zadania', 'Konfiguracja Wynagrodzeń i Rozliczeń':
Rys.7. Definicja absencji 'Delegacja za granicą'.
W dalszej kolejności, należy zdefiniować nową zmienną na poziomie firmy 'Dni delegacji w miesiącu' (opcja menu 'Zadania', 'Konfiguracja Wynagrodzeń i Rozliczeń', 'Definiowanie Zmiennych dla Firmy ') w nastepujący sposób:
Rys.8. Wprowadzenie nowej zmiennej 'Dni delegacji w miesiącu'.
Rys.9. Definicja zmiennej 'Dni delegacji w miesiącu'.
Zmienną 'Dni delegacji w miesiącu (Firma)' należy teraz wykorzystać w miejsce zmiennej 'Kalendarz - dni w miesiącu (System)'.
Dni, w czasie których pracownik został oddelegowany i przebywa za granicą powinny zostać zarejestrowane na ekranie dostępnym w kartotece osobowej po wybraniu przycisku 'Absencje i Kalendarz', a następnie zakładki 'Inne'. W przypadku dodatkowych, oprócz rozpoczęcia i zakończenia oddelegowania, absencji redukujących podstawy, należy wprowadzić odpowiednio więcej niż jedną pozycję delegacji na zakładce 'Inne', np. w przypadku choroby od '23-03-2010' do '27-03-2010' w czasie oddelegowania za granicę od '10-01-2010' do '31-12-2010':
'Delegacja za granicą', od '10-01-2010' do '22-03-2010'
'Delegacja za granicą', od '28-03-2010' do '31-12-2010'
W celu szybkiego skopiowania opisanych rozliczeń do kartotek kolejnych oddelegowanych pracowników, najlepiej jest utworzyć odpowiedni wzorzec składników wynagrodzenia (opcja menu 'Zadania', 'Konfiguracja Wynagrodzeń i Rozliczeń', 'Wzorce Pracowników', 'Wzorcowe Składniki Wynagrodzenia'), a następnie wykorzystać ten wzorzec przy tworzeniu nowych lub rekonfiguracji istniejących kartotek. Do rekonfiguracji kartotek można również wykorzystać skonfigurowanego w powyższym opisie pracownika. W kartotece nieskonfigurowanego pracownika należy wtedy wybrać opcję menu 'Działania', 'Rekonfiguracja Kartoteki Osobowej', 'Wg Innego Zatrudnionego - Rozliczenia i Kalendarz'.
Referencje
[1] Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne Polaków zatrudnionych zagranicą oraz cudzoziemców pracujących w Polsce, poradnik dostępny bezpłatnie w serwisie www.zus.pl
[2] Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 1998, Nr 137, poz. 887)
[3] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. 1998, Nr 161, poz. 1106)
[4] Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1991, Nr 80, poz. 350)
[5] Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2004, Nr 210, poz. 2135)
[6] Rozliczenie składkowo-podatkowe pracownika wysłanego do pracy za granicę (Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 9 z dn. 1-5-2010)
