Podstawowym celem owych badań jest wyselekcjonowanie w materiale dowodowym oraz w materiale porównawczym cech, na których podstawie będziemy w stanie określić wykonawcę kwestionowanego dokumentu to znaczy potwierdzić lub wykluczyć tożsamość wybranych cech grafizmu w porównywanych dokumentach.
W latach minionych najczęściej kwestionowane były zapisy i podpisy na czekach i wekslach, dzisiaj w wyniku zmiany technologicznych i komputeryzacji usług bankowych o także informatyzacji wszelkiego obiegu dokumentów kwestie sporne, których konsekwencją są badania porównawcze pisma dotyczą badania zgodności podpisów na wszelkiego rodzaju umowach (zwłaszcza bankowych) oraz dokumentach księgowych. Wszyscy na pewno zdają sobie sprawę z tego, że dokumenty takowe w przygniatającej większości przygotowane są na komputerach a jedynym ręcznie wykonanym na nich zapisem są podpisy.
Podpisy zatem są najczęściej przedmiotem badań porównawczych. Badania tego typu pozwalają na:
- identyfikację kategoryczną wykonawcy podpisu;wskazanie wykonawcy podpisu w stopniu prawdopodobnym (probabilistycznym); - kategoryczne wykluczenie osoby jako wykonawcy kwestionowanego podpisu.
Żeby jednak przedstawione powyżej wnioski z badań nie budziły jakichkolwiek wątpliwości natury metodologicznej muszą być spełnione cztery podstawowe warunki:
- podpisy nie mogą być identyczne, w przeciwnym razie jeden z nich jest sfałszowany albo stanowi kopię podpisu autentycznego;
- wzory podpisów porównawczych (bezwpływowych) powinny być wykonane w czasie najbardziej zbliżonym do czasu wykonania podpisu kwestionowanego;
- podpisy nakreślone na zlecenie należy pobrać protokolarnie i w warunkach zbliżonych do tych,, w których został nakreślony podpis kwestionowany;
- materiał porównawczy pobierany na zlecenie powinien być wykonywany w czasie i w warunkach uniemożliwiających dokonywania maskowania indywidualnych cech grafizmu przez osoby składające wzory porównawcze, tak, by podpisy składały w sposób spontaniczny i naturalny.
Podstawą identyfikacji człowieka na podstawie jego podpisu, jest zindywidualizowany, wykształcony w procesie personalizacji sposób kreślenia poszczególnych znaków, który potwierdza się w możliwie jak najobszerniejszym materiale porównawczym. Uwzględnić jednak przy tym należy wpływ takich czynników endo i egzogenicznych jak:
- pozycja piszącego;
- ciężka praca fizyczna;
- zaburzenia neurologiczno-psychiatryczne,
- upojenie alkoholowe i/lub odurzenie narkotyczne,
- osłabienie i zaburzenia organiczne,
czy też maskowanie pisma oraz wiele innych czynników. Należy tez pamiętać o naturalnym procesie starzenia się pisma związanym ograniczeniami psychofizycznymi wykonawcy wynikającymi choćby z osłabienia wzroku.
Biorąc pod uwagę złożoność indywidualnego grafizmu człowieka, oraz mnogość jego cech, które mogą być brane pod uwagę w przypadku dokonywania badań porównawczych należy stwierdzić , że wcale nie jest tak łatwo sfałszować podpis, szczególnie ad hoc. Oczywiście istnieją fałszerze, w tym się specjalizujący, ale właśnie zadaniem ekspertów z zakresu badań porównawczych pisma jest ich przechytrzanie. Najtrudniejszym zadaniem nawet dla doświadczonych badaczy pisma ręcznego jest potwierdzenie autofałszerstawa. Trudność związana z badaniem takich przypadków polega na wyizolowaniu indywidualnych śladów osoby składającej podpis, tzw. cech dystynktywnych. Jeżeli dodatkowo mamy jeszcze do czynienia z podpisem nieczytelnym wykrycie takiego fałszerstwa jest bardzo skomplikowane, a ustalenie wykonawcy jeszcze trudniejsze.
Na zakończenie chciałbym zachęcić wszystkich do tego by w przypadku składania podpisów na wszelkiego rodzaju dokumentach podpisywali się pełnym imieniem i nazwiskiem. Namawiam również, tych, w których obecności podpisy są składane, by wymagali ich pełnej formy. Podpisy takie są bowiem zdecydowanie łatwiejsze do identyfikacji a w sytuacjach spornych ważne, by nikt z zainteresowanych nie miał żadnych wątpliwości.
