Perspektywa płacenia podatku od dobroczynnej działalności spędzała im sen z powiek od dawna. Nie pomagały apele do ministra finansów i inicjatywy ustawodawcze. Urzędy konsekwentnie twierdzą, że bezpłatna usługa musi być wyceniona i opodatkowana.
Kara za dobre serce
– Takie podejście fiskusa powoduje, że nie wszyscy chętni decydują się na bezinteresowne pomaganie innym – mówi Julia Kluczyńska, koordynator programu Centrum Pro Bono prowadzonego przez Fundację Uniwersyteckich Poradni Prawnych. – Okazuje się bowiem, że do filantropii trzeba dopłacić.
– I to sporo – dodaje Katarzyna Szymielewicz, prawnik w kancelarii Clifford Chance.
– Wartość rynkowa usługi doradczej jest bowiem wysoka, a niektóre duże programy społeczne wymagają sporego nakładu pracy. Odprowadzenie VAT od takiego świadczenia byłoby dużym wydatkiem dla każdej firmy.
Usługi za złotówkę
W praktyce niewielu prawników decyduje się na opodatkowanie bezpłatnych usług. Część z nich w ogóle nie jest ewidencjonowana i wykazywana w rozliczeniach. Po większych akcjach (np. organizowanych przez samorząd zawodowy albo we współpracy z fundacjami) zostaje jednak ślad w dokumentach. Dlatego kancelarie często wyceniają usługi na symboliczną kwotę i od niej odprowadzają VAT. Zawsze jest ryzyko, że urząd będzie próbował podważyć wycenę.
– Niestety, w przepisach nie znajdziemy dobrego i bezpiecznego rozwiązania tego problemu – podkreśla Kluczyńska.
Co więc pozostaje działającym pro bono prawnikom? Argument, że darmowa pomoc to element strategii marketingowej kancelarii. Jest więc świadczeniem związanym z działalnością i zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o VAT nie powinna być opodatkowana.
Właśnie tak uzasadniała swoje stanowisko w sporze z fiskusem kancelaria Gide Loyrette Nouel. Zobowiązała się świadczyć bezpłatnie usługi na rzecz organizacji pozarządowych, a fundacja, z którą podpisała umowę, miała informować o podjętych przez kancelarię sprawach media, zamieszczać jej logo na swoich stronach oraz w materiałach promocyjnych.
– Dzięki temu firma jest dobrze postrzegana przez klientów – mówi Ewa Opalińska, doradca podatkowy z kancelarii GLN.
– Prawnicy działający pro bono budują jej korzystny wizerunek. Bezpłatna porada jest więc niewątpliwie świadczeniem związanym z działalnością kancelarii.
Te argumenty przekonały NSA. Podkreślił, że nieodpłatne usługi są tylko wtedy opodatkowane, jeśli zostały spełnione dwa warunki: podatnik miał prawo do odliczenia VAT przy zakupach związanych z tymi usługami i świadczenie nie jest związane z przedsiębiorstwem. Taki związek niewątpliwie występuje, gdy kancelaria świadczy usługi pro bono, m.in. w celu budowania swojego wizerunku. Ta działalność nie powinna więc podlegać VAT.
