Jak przerwać to błędne koło? Wydawałoby się, że nie ma na to rady, że tak to już jest. Otóż nie. Możesz to zmienić! Żeby to zrobić, ćwicz asertywność, a szczególnie jedną z najważniejszych umiejętności komunikacyjnych - posługiwanie się komunikatem JA.
Branie odpowiedzialności.
Podstawowymi założeniami komunikatu JA jest to, że:
otwarcie przyznaję, że moje uczucia, pragnienia czy przekonania należą do mnie; przyjmuję pełną odpowiedzialność za moje uczucia, pragnienia i przekonania - przestaję obciążać tą odpowiedzialnością innych.
W skrócie więc komunikat JA jest taką formą wyrażania własnych uczuć, pragnień i przekonań, która nie rani drugiej strony i nie obarcza jej odpowiedzialnością za to co czujemy i myślimy.
No dobrze, więc jak brać odpowiedzialność za to co czujemy i myślimy? Poniżej kilka przykładów:
|
KOMUNIKAT TY (unikanie odpowiedzialności): *Złościsz mnie; *Spotkanie było beznadziejne; *Musiałem to zrobić; *Nie liczysz się z moimi uczuciami; Zachowujesz się okropnie. |
KOMUNIKAT JA (branie odpowiedzialności): *Jestem zły; *Jestem niezadowolona ze spotkania; *Zrobiłem to; *Czuję się urażona; Nie podoba mi się kiedy... |
Jak budować komunikat JA?
Instrukcja do budowania komunikatu JA jest bardzo prosta. Usiądź i zastanów się, a najlepiej zapisz, to co sobie uświadamiasz myśląc o konkretnej sytuacji konflilktowej, analizując poniższe elementy:
CZUJĘ - stwierdzenie uczuć czy przekonań. Opisz swoje uczucia np. gniew, smutek, zawód, żal itp. KIEDY TY - wskazanie konkretnego zachowania. Opisz zachowanie partnera, które powoduje problem, czyli takie, które Ci przeszkadza albo rani. PONIEWAŻ - wskazanie konsekwencji/wartości. Opisz konsekwencje, jakie ponosisz w związku z zachowaniem partnera np. ryzyko utraty przyjaciół, strata czasu itp. CHCĘ - sformułowanie celu. Powiedz, czego chcesz. Informuj jasno o swoich prośbach i oczekiwaniach np. chciałbym żebyś..., proszę Cię żebyś... itp.
Dla ułatwienia poniżej kilka przykładów budowy komunikatu JA:
| CZUJĘ | KIEDY TY | PONIEWAŻ | CHCĘ |
|
Jestem zły
|
kiedy muszę czekać na raport po terminie
|
ponieważ nie mogę wykonać na czas mojego zestawienia dla szefa |
chciałbym, żebyś w przyszłości oddawał mi raport na czas.
|
|
Czuję się przygnębiony
|
kiedy słyszę, że nie zostałem nagrodzony
|
ponieważ osiągnąłem bardzo dobre wyniki |
chciałbym, żebyś to docenił.
|
|
Czuję się smutna i zaniedbana
|
kiedy Ty nie pytasz, czy jestem zmęczona
|
ponieważ ważne jest dla mnie okazywanie sobie troski
|
proszę, żebyś mnie o to pytał.
|
Posługiwanie się komunikatem JA do łatwych nie należy - to po pierwsze, a po drugie - wymaga wprawy, tak samo jak w przypadku nauki jazdy na rowerze, która na początku sprawia trudności. Za to przynosi bardzo dobre rezultaty, bo nie dość, że pomaga znaleźć konstruktywne rozwiązanie w konfliktowej sytuacji to jeszcze pomaga nam wyrazić negatywne uczucia w bezpieczny dla zachowania relacji sposób. Stosując komunikat JA czujemy się więc niejako podwójnie szczęśliwi. Powodzenia!
