"Sztandar wyprowadzić!", czyli o protoplastach SLD
Upadek PRL-u w Polsce pociągnął za sobą duże przetasowania na scenie politycznej. Najważniejszą konsekwencją było rozwiązanie 29 stycznia 1990 roku Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Duża część z działaczy postanowiła założyć Socjaldemokrację Rzeczypospolitej Polskiej, a inni Unię Socjaldemokratyczną Rzeczypospolitej Polskiej (później Polska Unia Socjaldemokratyczna).
Warto przy tym wskazać, że podział majątku był znacznie korzystniejszy dla Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej. Był to jeden z powodów większych sukcesów SdRP.
Pierwsze sukcesy SLD
W wyborach parlamentarnych w 1991 roku komitet Sojuszu Lewicy Demokratycznej (wspólny komitet m.in. Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej, Polskiej Partii Socjalistycznej, Unii Pracy czy OPZZ) otrzymała 11,91% i 60 mandatów w Sejmie (2. miejsce w kraju). W wyborach parlamentarnych w 1993 roku (z hasłem: "Tak dalej być nie musi") poparcie się niemal podwoiło, a komitet zdobył 171 mandatów w Sejmie.
Tak wysoki wynik pozwolił SLD stworzyć rząd. Najbardziej naturalnym partnerem było Polskie Stronnictwo Ludowe. W ramach negocjacji ustalono, że premierem będzie ludowiec, Waldemar Pawlak. Jednak Unia Pracy nie weszła do rządu. Początkowo niektórzy działacze UP popierali rząd, ale oficjalnie w 1994 roku ogłosili przejście do opozycji.
Mimo, że koalicja z PSL była kłopotliwa w niektórych przypadkach (np. liberalizacja przepisów aborcyjnych, reprywatyzacja), to trwała do końca kadencji. Do sukcesów koalicji zalicza się m.in. przyjęcie Konstytucji, nowy system waloryzacji emerytur czy złożenie wniosku o przyjęcie do UE.
Uważa się, że konflikt w ramach koalicji pobudzał Lech Wałęsa. W 1995 roku przegrał wybory prezydenckie i przez resztę kadencji koalicji SLD-PSL prezydentem był Aleksander Kwaśniewski (były działacz PZPR, SLD). Aleksander Kwaśniewski wygrał w 2. turze w 1995 roku (zdobył 51,72% głosów), a w 2000 roku z poparciem SLD w 1. turze (53,90%).
Po zmianach w ustaleniach koalicyjnych premierem został najpierw Józef Oleksy, a później Włodzimierz Cimoszewicz.
W roku 1997 koalicja partii wyborczych i związków zawodowych po szyldem SLD zdobyła 27,13% głosów w wyborach do Sejmu (2. miejsce w kraju) i była największą partią opozycyjną.
Sojusz Lewicy Demokratycznej już jako partia
15 kwietnia 1999 Sojusz Lewicy Demokratycznej przekształcił się w partię polityczną. Do połączenia nie przystąpiła m.in. Polska Partia Socjalistyczna czy Ruch Ludzi Pracy. W roku 2001 koalicja SLD z Unią Pracy zdobyła 41,04% głosów i 216 posłów (196 dla członków SLD). Rozmowy z PO w sprawie rządu mniejszościowego nie przyniosły zakończyły się sukcesem. Postanowiono więc stworzyć koalicję z PSL-em.
Rząd Leszka Millera otrzymał wotum zaufania 10 października 2001 roku z poparciem też Samoobrony. W czasie rządów SLD-PLS-UP zakończono negocjacje akcesyjne z UE, ale też wybuchła afera Rywina. Wybory do Parlamentu Europejskiego w 2004 roku okazały się porażką dla SLD. Razem z UP zdobyła tylko 9,3% głosów.
Wybory w 2005 roku potwierdziły kłopoty SLD. Koalicja SLD z m.in. UP, OPZZ zdobyła 11,31% i 55 mandatów. Po raz pierwszy SLD nie miał też przedstawiciela w Senacie. W 2007 roku koalicja Lewica i Demokraci (z SLD na czele) zdobyła nieznacznie lepszy wynik (13,15%), ale wciąż partia musiała zostać w opozycji.
Kolejne wybory pokazały odpływ wyborców. W 2007 roku SLD w wyborach parlamentarnych zdobył 8,24%. Uważa się, że do tak złego wyniku przyczynił się socjalliberalny Ruch Palikota (później: Twój Ruch). Sondaże dla obu partii okazywały się coraz gorsze, a wyniki innych wyborów potwierdzały ten trend.
Kłopotliwy dla SLD był też wybór kandydata na prezydenta RP. Sojusz wystawił Magdalenę Ogórek, która otrzymała 2,38%, a kilka lat później została publicystką konserwatywnego tygodnika i dziennikarką telewizji publicznej za rządów Prawa i Sprawiedliwości.
Przed wyborami parlamentarnymi w 2015 ogłoszono koalicję Zjednoczona Lewica (m.in. z Twoim Ruchem, Unią Pracy). Dla komitetów koalicyjnych obowiązywał próg 8%, a ZL zdobył 7,55%. Nie pozwoliło to uzyskać żadnego mandatu. Po raz pierwszy lewica była bez przedstawicielstwa parlamentarnego.
SLD po 2015 roku
Po przegranych wyborach przewodniczącym SLD został Włodzimierz Czarzasty. W wyborach samorządowych w 2018 roku komitet SLD Lewica Razem zdobył w wyborach do sejmików wojewódzkich 6,62%. 7 członków SLD zostało prezydentami, 15 burmistrzami, a 16 wójtami.
Wciąż sondaże SLD były dalekie od wyników z lat 90. i 00. Pojawiali się również konkurenci na lewej stronie sceny politycznej (partia Razem oraz ruch Roberta Biedronia - Wiosna). Działacze Sojuszu Lewicy Demokratycznej zdecydowali się na koalicję z PO, PSL, Nowoczesną i Zielonymi w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Koalicję poparła m.in. planktonowa Liga Polskich Rodzin. Koalicja tych partii zdobyła 38,47% (w tym SLD ok. 6% i 5 mandatów).
Duży blok lewicowy
W sondażach partie lewicowe nie przekraczały progu wyborczego. Ponadto niektórzy działacze .N i PSL wskazywali, że nie akceptują współpracy z SLD. W referendum partyjnym działacze SLD wskazywali na chęć stworzenia koalicji. 19 lipca 2019 roku (przed wyborami parlamentarnymi) ogłoszono współpracę partii Razem i Wiosny z SLD.
Komitet startował w ramach nazwy Sojusz Lewicy Demokratycznej, aby niekonieczne było przekraczanie progu 8%. SLD z koalicjantami zdobył 12,56% głosów i 49 mandatów (z tego 24 dla SLD). Wszyscy wybrani z list SLD założyli Koalicyjny Klub Parlamentarny Lewicy.
Władze SLD i Wiosny podjęły rozmowy o połączeniu partii. 27 stycznia 2020 sąd (nieprawomocnie) przerejestrował SLD na Nowa Lewica. Ostatecznie zmiana nazwy nastąpiła 18 marca 2021 roku.
Zarząd SLD zarekomendował lidera Wiosny, Roberta Biedronia na kandydata na prezydenta RP. Został on wspólnym kandydatem SLD, Wiosny, ale też Razem i PPS. Zdobył on 2,22% głosów.
Do delegacji w PE Nowej Lewicy dołączyli europosłowie SLD i Wiosny. Do delegacji nie dołączył Leszek Miller oraz niepartyjni przedstawiciele delegacji (Włodzimierz Cimoszewicz oraz Marek Belka).
