Odczytane 13 grudnia 1981 roku przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego oznaczały niezgodne z Konstytucją PRL wprowadzenie stanu wojennego.
Przemówienie o wprowadzeniu stanu wojennego zostało odczytane obywatelom rano 13 grudnia 1981 roku. Oficjalna decyzja zapadła dzień wcześniej – 12 grudnia 1981 roku popołudniu. Wtedy zaczęto rozsyłać do milicji i jednostek wojskowych informację o rozpoczęciu wcześniej opracowanych procedur.
Operacja „Azalia”
Przed północą rozpoczęto operację „Azalia”, czyli opanowanie mediów – radia i telewizji – oraz węzłów łączności. W ten sposób na miesiąc wyeliminowano możliwość kontaktów telefonicznych.
Operacja „Jodła”
O północy zaczęła się akcja „Jodła”, czyli internowania działaczy „Solidarności”, opozycjonistów oraz niektórych członków ekipy Gierka w celu zachowania „równowagi”.
Bilans internowania pierwszego dnia wyniósł 3,5 tys. osób.
Zamach stanu i Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego
W tym samym czasie pracowano nad legitymizacją Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON). W tym celu przetransportowano do Warszawy członków Rady Państwa, którzy mieli zalegalizować dokonujący się zamach stanu. Jedynym, który odważył się sprzeciwić, był lider PAX - Ryszard Reiff.
Pamiętny 13 grudnia 2014
Czołgi i wojsko – taki obraz zobaczyli za oknami swoich domów Polacy rankiem 13 grudnia 1981 roku. Na ulicach pojawiło się 1750 czołgów i 1900 pojazdów opancerzonych. Następnie oficjalne przemówienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego i obwieszczenie o nowych zasadach funkcjonowania w kraju wydrukowane w Związku Sowieckim.
Nowe reguły życia w kraju obejmowały m.in. zakaz strajków i zgromadzeń, zawieszeniu związków zawodowych, organizacji społecznych, wprowadzeniu godziny policyjnej od 22 do 6 rano, konieczności posiadania przepustek w przypadku wyjazdu poza miejsce stałego zamieszkania, czy militaryzacji licznych dziedzin gospodarki.
Komisarze wojskowi wyznaczeni przez WRON przejęli w wielu przedsiębiorstwach i instytucjach władzę.
Media zostały całkowicie ocenzurowane. Tylko kilkanaście gazet było wydawanych na terenie całego kraju, tylko jeden program nadawano w radio i telewizji.
Pierwsze strajki
Strajki zaczęły się jeszcze tego samo dnia, 14 grudnia rozprzestrzeniły się na kilkaset zakładów w całym kraju. Brakowało im jednak liderów, którzy zostali wcześniej internowani. Pracownicy bali się konsekwencji. Mimo to atmosfera gęstniała i wielu miejscach organizowano siatki łączności, drukowano ulotki, gazety. W Gdańsku powstał Krajowy Komitet Strajkowy.
Sposób na rozprawienie się ze strajkami – kopalnie „Wujek” i „Piast”
Przejawy oporu były likwidowane przez ZOMO. Najsłynniejsze przypadki krwawej pacyfikacji strajkujących miały miejsce w kopalni „Wujek”. Na miejscu zginęło wtedy 6 górników, a kolejni 3 zmarli później w wyniku odniesionych obrażeń. Najdłużej stawiali opór górnicy w kopalni „Piast”. Wytrwali do 28 grudnia.
