Medycyna jest jedną z najstarszych nauk, opartą na doświadczeniu i traktującą o zdrowiu człowieka, występujących chorobach, sposobach ich leczenia oraz profilaktyce. Podstawy medycyny stworzył Hipokrates, grecki lekarz żyjący około 460-377 r. p.n.e., który w jednym ze swych dzieł „O dawnej medycynie” spisał wszelkie praktykowane w przeszłości metody leczenia. W swoich badaniach zwrócił uwagę na zależność między zdrowiem a czynnikami środowiskowymi oddziaływującymi na człowieka. Nie oznacza to jednak, że tylko starożytni Grecy interesowali się medycyną. Istnieje wiele przekazów świadczących o praktykach medycznych stosowanych w starożytności przez lekarzy rzymskich, arabskich, egipskich, hinduskich, chińskich itd.
medycyna wiele zawdzięcza technologii, dzięki której lekarze są w stanie zdiagnozować szereg chorób w bardzo wczesnym stadium i wykonywać zabiegi, których nie wyobrażali sobie lekarze minionych wieków. Jednak współczesna medycyna wiele zawdzięcza przeszłości, kiedy to w drodze badań empirycznych stworzono podstawy dla dalszego rozwoju tej nauki.
Wiedza starożytna
Pierwsze osiągnięcia w tej dziedzinie mieli już uczeni starożytni, czego dowodem jest powszechnie praktykowany zabieg trepanacji czaszki. Ta przecież skomplikowana metoda leczenia wykonywana była zarówno przez społeczności żyjące na Bliskim Wschodzie, jak i w Europie, a pacjenci już wówczas przechodzili ją bezinfekcyjnie. Badania archeologiczne potwierdzają dużą wiedzę medyczną lekarzy starożytnych, którzy znali anatomię człowieka, budowę kostno-szkieletową, układ krwionośny, a nawet budowę mózgu. Częstym zabiegiem ratującym życie były amputacje kończyn, po których pacjenci powracali do zdrowia i odzyskiwali sprawność. Starożytni lekarze wypracowali nie tylko metody leczenia, ale też narzędzia, wprawdzie nieskomplikowane, ale jednak skutecznie. Przy ich użyciu często wykonywali zabiegi, które współcześnie wykonywane są z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu, jak laparoskop.
Zapomniane metody i szybki rozwój
Wypracowane w starożytności metody leczenia w średniowieczu uległy zapomnieniu i przez wiele kolejnych wieków lekarze nie podejmowali się wykonywania skomplikowanych zabiegów chirurgicznych. Dopiero w okresie oświecenia ponownie sięgnięto po praktyki starożytnych, wzbogacając je nowymi osiągnięciami. Tym samym lekarze coraz częściej zaczęli wykonywać operacje chirurgiczne, wśród których najczęstszymi były amputacje kończyn – będące konsekwencją wielu toczących się wówczas wojen. Wynalazki techniczne i odkrycia naukowe z XIX wieku znacząco wpłynęły na dalszy rozwój medycyny. Nie tylko pojawiło się więcej narzędzi do przeprowadzania zabiegów chirurgicznych, ale zwrócono też uwagę na istotne znaczenie higieny – ważnej zarówno podczas wykonywanych operacji, jak i w czasie leczenia i przy profilaktyce.
Propagowanie higieny zmieniło obraz medycyny tamtych czasów, a sterylne warunki powoli stały się częścią praktyki chirurgicznej. Pojawiły się nowe metody odkażania ran i opatrunki przyspieszające gojenie, naukowcy odkryli antybiotyki i opracowali szczepionki. Początkiem XX wieku pojawiły się już nie tylko nowe narzędzia chirurgiczne, ale też sprzęt zapobiegający pooperacyjnym komplikacjom. Przykładem jest komora podciśnieniowa zapobiegająca odmie płucnej występującej przy operacjach wykonywanych na otwartej klatce piersiowej. W tym okresie opracowano prototyp EKG pozwalający na zapis pracy serca.
Jest to też czas kiedy większą wagę przykładano do profilaktyki, chcąc zapobiegać chorobom, by uniknąć konieczności leczenia. Pomagała w tym lepsza diagnostyka, nowe metody badań, a także stopniowo wprowadzane badanie krwi.
Wraz z postępem technologicznym nastąpił szybko rozwój medycyny, czego efektem jest specjalistyczny sprzęt, nowe metody leczenia praktykowane przez lekarzy i skuteczne leki. Istotne znaczenie ma również nieustanna praca naukowa i prowadzone w laboratoriach doświadczenia w poszukiwaniu kolejnych skutecznych rozwiązań medycznych.
