Mianowicie odwołanie nie przysługuje od decyzji przyznającej świadczenie w drodze wyjątku oraz od decyzji odmawiającej przyznania takiego świadczenia, a także od decyzji w sprawach o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Oba przypadki charakteryzuje szczególny charakter, tryb przyznawania i w końcu sposób zaskarżania.
I tak w sprawach o świadczenia (rentę i emeryturę) przyznawane w drodze wyjątku decyzje wydaje Prezes Zakładu. W ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przewidziano, że przyznanie świadczenia w tym trybie może nastąpić w sytuacji, gdy ubezpieczony oraz pozostali po nim członkowie rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności:
1) nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty,
2) nie mogą – ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek – podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i
3) nie mają niezbędnych środków utrzymania.
Przy musisz wiedzieć, że wszystkie trzy przesłanki muszą występować łącznie.
Z kolei w sprawach o umorzenie należności składek na ubezpieczenie społeczne decyzje podejmuje ZUS. Tutaj warunkiem umorzenia jest zasadniczo wykazanie całkowitej nieściągalności należności z tytułu składek. Pod tym pojęciem kryją się różne sytuacje skatalogowane w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Przykładowo całkowita nieściągalność zachodzi, gdy naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdzi brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję.
W obu przypadkach decyzje ZUS opierają się na tzw. uznaniu administracyjnym. Przy czym nie oznacza to zupełnej dowolności w rozstrzyganiu o Twoich prawach. Ustawodawca na tą okoliczność wprowadził szereg ograniczeń, które wynikają albo z ogólnych zasad postępowania, albo z przepisów szczególnych regulujących dane prawo. Do pierwszych zaliczyć można obowiązek uwzględniania interesu społecznego oraz słusznego interesu obywateli, a do drugich przesłanki, o których napisałem wyżej.
Wreszcie, jak wspomniałem na wstępie, od decyzji w wymienionych tutaj sprawach nie możesz odwołać się do sądu. Zamiast tego przysługuje Ci prawo do wniesienia wniosku do Prezesa Zakładu o ponowne rozpatrzenie sprawy. W dalszym więc ciągu obowiązuje procedura administracyjna, a nie cywilna, jak w pozostałych sprawach zakończonych wydaniem decyzji. Pisałem o tym w ostatnim wpisie.
Innymi słowy Prezes ZUS rozpatrując wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy związany jest rygorami postępowania administracyjnego. W związku z tym powinieneś wiedzieć, że Prezes Zakładu:
- musi przestrzegać zasady dochodzenia do prawdy materialnej, a więc podejmować wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy,
- jest zobowiązany do należytego i wyczerpującego informowania Ciebie o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie Twoich praw i obowiązków, będących przedmiotem postępowania administracyjnego,
- musi w sposób wyczerpujący zebrać, rozpatrzyć i ocenić cały materiał dowodowy oraz
- musi uzasadnić swoje rozstrzygnięcie.
Po rozpatrzeniu Twojego wniosku Prezes ZUS podejmuję ponownie decyzję, w której albo utrzymuje w mocy poprzednią decyzję, albo ją uchyla i zmienia. I w zależności, czy po ponownym rozpatrzeniu sprawy jesteś usatysfakcjonowany z treści decyzji, masz jeszcze prawo wnieść skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego, ale o tym już w kolejnych wpisach.
Na koniec odsyłam Cię do BAZY WIEDZY, gdzie możesz zapoznać się z treścią wykorzystanych tutaj przepisów, a to:
- art. 28, art. 83 ust. 4 – ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych,
- art. 83 – ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
- art. 7, art. 9, art. 77 § 1, art. 80, art. 107 § 3 – Kodeks postępowania administracyjnego.
