Na przykład w przypadku kontroli inspekcji pracy, podczas której zauważono naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, kontrolowany zobowiązany jest w terminie wskazanym w protokole kontrolnym usunąć dostrzeżone uchybienia – zastosować się do wskazanych zaleceń i nakazów. Następnie zazwyczaj wszczynana jest kolejna kontrola mająca na celu sprawdzenie wywiązania się z nałożonych obowiązków. W efekcie może mieć to spore znaczenie dla kosztów prowadzonej działalności, gdyż brak usunięcia zagrożeń może mieć wpływ na podniesienie przez ZUS składki wypadkowej. Brzmi niewesoło i tak w praktyce się zdarza, ale przedsiębiorco zanim Cię to spotka warto abyś poznał szczegółowe zasady i przesłanki zastosowania pokrótce opisanego mechanizmu. I dzięki temu żebyś wiedział na co zwracać uwagę i co podnosić przy ewentualnym skarżeniu decyzji do sądu. Wszak i w tym wypadku wydawana jest decyzja ZUS, od której możesz się odwołać.
Właściwym w tym zakresie jest art. 36 ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Przy czym mimo, że unikam tutaj cytowania treści samych artykułów, tak w tym przypadku uznałem, że jest to konieczne. Jednak pociesza mnie fakt, iż nie powinno być to dla Ciebie nadto uciążliwe, bo artykuł nie jest obszerny (do czego przecież przyzwyczaił ustawodawca w zakresie przepisów o ubezpieczeniach społecznych). Tak więc przytoczony wyżej artykuł brzmi następująco:
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100 % stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.
2. Decyzję w sprawie podwyższenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, o której mowa w ust. 1, wydaje Zakład.
A teraz przekładając na język potoczny.
Podniesienie składki wypadkowej decyzją Zakładu może mieć miejsce w sytuacji, gdy po pierwsze inspektor pracy przeprowadzi u Ciebie, jako pracodawcy prowadzącego działalność gospodarczą, dwie kontrole. Przy czym muszą to być dwie kolejne kontrole następujące bezpośrednio po sobie. Takimi zatem nie będą kontrole pomiędzy którymi nastąpił duży upływ czasu (np. okres dwóch, trzech lat). Nadto pomiędzy dwoma kolejnymi kontrolami powinien istnieć związek pod względem merytorycznym – badanie w trakcie kolejnej kontroli uchybień stwierdzonych w trakcie pierwszej – oraz związek czasowy. Dodatkowo w komentarzach zastrzega się, iż „jako drugiej (kolejnej) nie należy traktować kontroli następującej przed upływem czasu, wyznaczonego przez kontrolerów po pierwszej kontroli celem wyeliminowania dostrzeżonych uchybień i zastosowania się do zaleceń pokontrolnych.” (tak: Sebastian Samol).
Po drugie w każdej z obydwu przeprowadzonych kontroli musi być stwierdzone rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Przy czym słowo „rażące” sieje tutaj nie byle jaki popłoch. Nie ma bowiem żadnej jego definicji, stąd pole do nadinterpretacji jest szerokie. Wtórując jednak zdrowemu rozsądkowi można stwierdzić, iż pod tym pojęciem kryją się sytuację nagminnego naruszania przepisów, częstotliwości i intensywności naruszeń, rodzaju negatywnych konsekwencji owych naruszeń, rodzaju i stopnia zawinienia osób, jak też rodzaju naruszonych przepisów.
W końcu po trzecie inspektor pracy musi wystąpić do Zakładu o podwyższenie u kontrolowanego o 100% stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe na najbliższy rok składkowy. Co do zasady inspektor pracy nie ma takiego obowiązku, bo w artykule pisze, że „może wystąpić”, to jednak ze swojego uprawnienia (zapewniam) skrzętnie skorzysta. Ważne, że gdy taki wniosek trafi do ZUS, to ten jeżeli tylko wniosek uwzględni musi podnieść składkę na ubezpieczenie wypadkowe o 100%. Nie może to być ani mniej, ani tym bardziej więcej. Celowo napisałem, że „jeżeli tylko wniosek uwzględni” (w domyśle ZUS), bowiem nierzadko zdarza się, że organ rentowy przyjmuje z góry stanowisko inspektora za słuszne i uznaje, że jest to dla niego stanowisko wiążące. Taka praktyka jest jednak nieprawidłowa. Zakład, wydając jakąkolwiek decyzję, musi to czynić w ramach procedury administracyjnej, tj. między innymi przeprowadzić pełne postępowanie wyjaśniające i zapewnić Tobie, jako pracodawcy, udział w tym postępowaniu. Z punktu widzenia organu wydającego decyzję, wniosek inspekcji pracy powoduje po prostu wszczęcie postępowania. Jak by nie było ZUS musi należycie uzasadnić decyzję o podwyższeniu składki wypadkowej i w tym właśnie celu musi przeprowadzić pełne postępowanie wyjaśniające z udziałem i inspekcji, i pracodawcy oraz samodzielnie ocenić, czy doszło do takiego naruszenia zasad bhp, które uzasadnia podwyższenie składki wypadkowej.
Podsumowując na wypadek otrzymania decyzji Zakładu w przedmiocie podwyższenia składki wypadkowej zwracaj uwagę na to czy:
1) dwie kolejne kontrole są ze sobą w związku czasowym i merytorycznym (wszak zestawienie dwóch kontroli nie mających ze sobą żadnego powiązania np. czasowego stawiałoby Ciebie w stanie permanentnej niepewności przed możliwymi konsekwencjami kolejnej kontroli nawet, jeśli kolejna nastąpi wiele lat po pierwszej),
2) w obydwu stwierdzone zostały rażące naruszenia przepisów bhp (przy czym podobnie jak inspekcja pracy i ZUS może naciągać na swoją korzyść znaczenie przymiotu „rażące”, tak też Ty możesz to zrobić w swoim interesie, oczywiście zachowując poczucie odpowiedzialności za skutki swojej działalności),
3) organ rentowy prawidłowo przeprowadził postępowanie wywołane wniesionym przez inspekcję pracy wnioskiem (bezkrytyczne przyjęcie za właściwe stanowisko inspekcji narusza procedurę administracyjną).
I gdy którekolwiek z powyższych uchybień zauważysz odwołaj się do sądu!
