Badania te kontynuował C. G. Jung w wielu swoich pracach, opisując, jak skuteczne były stosowane przez niego metody i sposoby interpretowania treści wnoszonych do procesu terapii przez pacjentów. Kolejni psychoanalitycy prowadzili swoje własne badania, notując i analizując mechanizmy zachodzące w procesie terapii i ich wpływ na poprawę zdrowia pacjentów. Nie były to pierwotnie badania w stricte naukowym ujęciu tego słowa, lecz rzuciły one pierwsze światło na efektywność działań psychoterapeutycznych. Można dyskutować nad ich naukową rzetelnością i znaczeniem.
Wątpliwości odnośnie rzetelności i trafności nie budzą za to badania prowadzone w zgodzie z naukowym kanonem przez wielu naukowców i psychoterapeutów. Woeller w roku 2008 wykazał niezbitą skuteczność terapii psychodynamicznej w odniesieniu do osób z traumatycznym przeżyciem wieku dziecięcego. Badania Paleya, Cahilla i Barkhama z tego samego roku udowodniły skuteczność krótkoterminowej terapii psychodynamicznej w leczeniu depresji. Badanie nad skutecznością długoterminowej (minimum rocznej) terapii psychodynamicznej przeprowadzono w dwóch niemieckich ośrodkach: na Wydziale Psychosomatyki i Psychoterapii Uniwersytetu w Giessen i na Wydziale Psychologii Klinicznej Uniwersyteckiego Centrum Medycznego w Hamburgu. Przeanalizowano efekty terapii 1053 pacjentów cierpiących na m.in. na zaburzenia depresyjne, zaburzenia osobowości oraz przewlekłe zaburzenia psychiczne. Wszyscy zostali poddani długoterminowej terapii psychodynamicznej. Wykazano, że długoterminowa terapia psychodynamiczna jest efektywniejsza w przypadku badanych zaburzeń niż inne rodzaje psychoterapii.
Badania dotyczące psychoterapii prowadzone były także przez naukowców biorących pod lupę inne psychoterapeutyczne paradygmaty. Znane są prace Eysencka, potwierdzające skuteczność terapii behawioralnej w przypadku niektórych zaburzeń (obecnie mocno dyskusyjne ze względu na przyjętą przez niego metodologię) czy Ragsdala, Coxa i innych wykazujących skuteczność interwencji behawioralno-poznawczych w przypadku leczenia zespołu stresu pourazowego. Van Dulmen, Fennis i Bleijenberg także udowodnili efektywność terapii behawioralno-poznawczej u osób z zespołem jelita drażliwego. Liechsenring w roku 2005 dokonał przeglądu badań nad skutecznością różnych rodzajów psychoterapii prowadzonych w latach 1960 – 2004 i wykazał niezbitą skuteczność psychoterapii (w różnych podejściach terapeutycznych) w leczeniu zaburzeń afektu, fobii, zespołu stresu pourazowego, zaburzeń odżywiania, zaburzeń z pogranicza i innych zaburzeń osobowości. Kellett, Clarke i Matthews w roku 2007 przeprowadzili porównawcze badanie skuteczności leczenia depresji trzema rodzajami terapii: indywidualną terapią psychodynamiczną, grupową terapią poznawczo-behawioralną i indywidualną terapią poznawczo-behawioralną. Wszystkie trzy metody stosowano w takim samym czasie i przy tej samej ilości sesji. Wykazano identyczną skuteczność wszystkich trzech metod w zakresie wszystkich klinicznych objawów depresyjnych. Tillett wnikliwie przeanalizował obszerną (obejmującą ponad 1000 pozycji) literaturę dotyczącą badań nad efektywnością psychoterapii, w rezultacie ustanawiając solidny dowód skuteczności psychoterapii. Przy okazji potwierdził skuteczność psychoterapii krótkoterminowej, która w wielu przypadkach okazała się być zaskakująco efektywna.
Najbardziej chyba znaczące opracowania na temat skuteczności psychoterapii znaleźć można w pracach Lamberta, Bergina i Oglesa. Przeprowadzone przez nich empiryczne badania wyraźnie pokazały, że terapia jest skuteczna. Leczeni różnymi metodami psychoterapii pacjenci, w różnych warunkach organizacyjnych, osiągają podobne efekty, polegające na poprawie jakości ich przeżywania i funkcjonowania.
W zasadzie wnioski dotyczące skuteczności psychoterapii we wspomnianych badaniach formułowano w oparciu o dane uzyskane z opisu zmiany bądź ustąpienia objawów, poprawy samopoczucia oraz funkcjonowania dokonywane przez samych pacjentów. Do monitorowania powyższych zastosowano przed, w trakcie terapii i po jej zakończeniu standaryzowane testy takie jak ankiety, kwestionariusze samoopisowe, skale objawowe, skale lęku czy skale depresji. Efektywność psychoterapii potwierdzono więc w oparciu o dane uzyskane od samych pacjentów. Czy istnieją jednak badania, które wykazują skuteczność psychoterapii w oparciu o dane niezależne od subiektywnych przeżyć i opisów samych pacjentów? Dane, które dałoby się zmierzyć i zobaczyć za pomocą np. prostych badań stężeń lub aktywności neuroprzekaźników bądź nowoczesnych metod obrazowania struktury i funkcji mózgu?
Choć termin "depresja" w dzisiejszym rozumieniu jest stosunkowo nowy, objawy depresji były opisywane przez filozofów i lekarzy już w starożytności. Hipokrates, ojciec medycyny, wiązał melancholię (jedną z form depresji) z nadmiarem czarnej żółci. W średniowieczu depresję często tłumaczono wpływem sił demonicznych lub karą za grzechy. Dopiero w XIX wieku zaczęto traktować depresję jako chorobę psychiczną, a w XX wieku opracowano pierwsze skuteczne leki przeciwdepresyjne.
