Złoże filtracyjne i filtracja wody
W filtrze do wody chodzi o to, że woda przepływając przez jego wypełnienie oczyszcza się. Takim podstawowym mechanizmem jest proces cedzenia. To oczywiście byłoby zbyt mało, jeśli chcemy usuwać z wody coś więcej niż tylko zanieczyszczenia mechaniczne (zawiesiny, ogólnie wszystko, co pogarsza przezroczystość wody). Złoże filtracyjne może być wyspecjalizowane do różnych zadań: odżelaziania i odmanganiania, zmiękczania, neutralizacji, usuwania substancji organicznych, psujących smak i zapach wody.
Wypełnienie filtrów pospiesznych – a takie stosuje się w domowych systemach uzdatniania wody – stanowią różnego rodzaju materiały filtracyjne, naturalne i syntetyczne, odpowiednio dobrane, w zależności od rodzaju procesu uzdatniania wody, prowadzonego na filtrze. Każde złoże ma swoje specyficzne zastosowanie, optymalne warunki pracy – obciążenie hydrauliczne, wysokość zasypania, odczyn wody. Złoża wymienia się z częstotliwością zależną od ich wytrzymałości i właściwości oraz prowadzonego procesu filtracji. Niektóre materiały filtracyjne są ścierane lub rozpuszczane podczas eksploatacji, w związku z czym potrzebują uzupełniania, inne w sposób trwały tracą swoje zdolności.
Odżelaziacze
Chcąc usunąć żelazo i mangan, najczęściej zastosujemy odżelaziacze ze złożem katalitycznym, czyli takim, którego ziarenka pokryte są odpowiednimi tlenkami manganu, co przyspiesza i umożliwia zatrzymanie właśnie żelaza i manganu. Wymiana takiego złoża konieczna jest wówczas, jeśli uzdatniana woda nie spełnia już odpowiednich norm, mimo prawidłowej eksploatacji filtra. Dłużej bez wymiany działają złoża, które regeneruje się nadmanganianem potasu. Do najczęściej spotykanych należy Greensand Plus. W odżelaziaczach, bardziej od wymiany złoża potrzebna jest okresowa konserwacja filtra, czyszczenie lub wymiana inżektorów, sprawdzenie poszczególnych elementów systemu uzdatniania wody.
Zmiękczacze
Złoża do zmiękczania, wypełniające kolumny zmiękczaczy, to żywice jonowymienne. Budowa ziarenek kationitu (bo to wymiennik zajmujący się kationami), pozwala na wymianę jonów wapnia i magnezu, decydujących o twardości wody, na jony sodu. Jeśli głównym zadaniem zmiękczacza jest to, co być powinno, czyli zmniejszanie twardości wody, wówczas przy odpowiedniej eksploatacji, głównie regularnej regeneracji solanką, złoże będzie pracowało wiele lat bez konieczności wymiany. Jeśli narażone jest na dopływ wody zażelazionej (żelazo i mangan też mogą być usuwane na kationicie), może ulec destrukcji i w konsekwencji trzeba będzie taką żywicę wymienić. Zmiękczacze również potrzebują okresowego sprawdzenia, czyszczenia lub wymiany inżektorów.
Złoża neutralizujące
Dolomit prażony stosuje się jako złoże neutralizujące. Takie złoże radzi sobie również z manganem i niewielkimi stężeniami żelaza. Ponieważ jest to skała zbudowana z węglanów wapniowo-magnezowych, rozpuszcza się, jednocześnie „zużywając” dwutlenek węgla, będący przyczyną kwaśnego odczynu wody. Z tego względu po pewnym czasie takie złoże najlepiej wymienić. O szybkości decyduje głównie to, czy jeszcze radzi sobie z uzdatnianiem wody. Zastosowane niewłaściwe może przysporzyć wielu problemów, zbijając się w trudne do rozbicia grudy.
Filtry węglowe
Filtry węglowe zawierają węgiel aktywny. Jest to złoże filtracyjne, które ma bardzo rozwiniętą powierzchnię właściwą, dzięki temu może absorbować duże ilości zanieczyszczeń, nawet tych niebezpiecznych czy uciążliwych, pogarszających smak i zapach wody. Filtrację węglową można stosować również do dechloracji wody. Węgiel aktywny koniecznie trzeba wymienić po kilku latach pracy. Oczywiście jeśli spełnia rolę tylko osłony czy ostatecznego doczyszczania wody, jest regularnie płukany, a dobra jakość wody utrzymuje się, taką wymianę można odwlekać. Byle nie za długo.
Złoża wielofunkcyjne
Najczęściej spotykane złoże wielofunkcyjne to Crystal Right 100 lub Crystal Right 200. Obydwa zmiękczają wodę, potrafią usunąć żelazo i mangan, a to pierwsze dodatkowo zmniejsza zawartość jonu amonowego. Z założenia, przy prawidłowej eksploatacji, czyli regularnej regeneracji solanką, tego złoża nie należy wymieniać. Jednak doświadczenie pokazuje, że nieraz konieczny jest okresowy dodatkowy sposób regeneracji – za pomocą sody. Niestety ,przy znacznym obciążeniu, czyli jeśli woda jest silnie zanieczyszczona, prawdopodobnie wskazana jest wymiana tego zeolitu.
To tylko ogólne wskazówki. Każda stacja uzdatniania wody potrzebuje indywidualnego potraktowania. Jeśli została prawidłowo dobrana, użytkownicy dbają o jej stan, na pewno będzie służyła długie lata. Oczywiście niektórzy są użytownikami takiej wody, która zmuszą do częstych przeglądów i serwisów filtrów wody, co może wiązać się z koniecznością wymiany złoża filtracyjnego w poszczególnych urządzeniach.
