Tym, co o tej roli decyduje, są mikrosiedliska nadrzewne – miejsca schronienia i odpoczynku, żerowania albo rozrodu wielu różnorodnych organizmów. Niektóre z nich mogą się rozwijać tylko w takich właśnie mikrosiedliskach i bez nich są zagrożone wymarciem. Dla innych nie są wprawdzie nieodzowne, ale i tak bardzo wspomagają ich rozwój. I są to nie tylko mikroorganizmy (jak na przykład grzyby rozkładające drewno) czy owady, ale nawet kręgowce, w tym ptaki i ssaki.
Te ostatnie też potrafią specjalizować się w konkretnym typie mikrosiedlisk nadrzewnych. Na przykład wiadomo, że niektóre nietoperze chętnie chronią się w dziuplach. Ale nie wszyscy wiedzą, że powinny to być szczególnego rodzaju dziuple. Borowiec wielki za swoje siedziby obiera bowiem dziuple wykute przez dzięcioły, a spokrewniony z nim o wiele rzadszy borowiec leśny czyli borowiaczek potrzebuje dziupli powstałych bez udziału ptaków, lecz przez rozkład drewna w okolicy jego samoistnego pęknięcia albo innego uszkodzenia. Co, jak myślę, może się przyczyniać do wspomnianej rzadkości występowania tego akurat nietoperza.
Inne organizmy związane z nadrzewnymi mikrosiedliskami potrafią być równie wyspecjalizowane w ich wyborze. Dlatego rozróżniamy kilkadziesiąt typów tych mikrosiedlisk, a liczba ta wraz ze szczegółowymi badaniami ekologicznymi wciąż rośnie. Są to więc dziuple i wypróchnienia w zależności od sposobu ich powstania i zajmowania konkretnego miejsca na drzewie, a nawet od zasiedlenia przez konkretny organizm, razem z którym rozwijają się i inne. Osobnym zaś typem mikrosiedliska są zagłębienia w tkance drzewa wypełnione gromadzącą się wodą. Specyficznym mikrosiedliskiem są też nadrzewne owocniki grzybów rozkładających drewno, wieloletnie lub sezonowe.
Wiemy już o tym coraz więcej, ale też coraz więcej wiemy o tym, czego jeszcze nie wiemy o mikrosiedliskach nadrzewnych. W ślad zaś za wiedzą powoli zaczyna iść też praktyka ich ochrony. Nie jest to łatwe zwłaszcza w lasach gospodarczych, gdzie preferuje się zdrowe drzewa zdatne do produkcji drewna. Mikrosiedliska zaś tworzą się przede wszystkim na drzewach gatunków mało przydatnych gospodarczo, albo o wiele starszych niż wiek dojrzałości rębnej. Dlatego też liczba mikrosiedlisk nadrzewnych jest największa w lasach od dawna objętych ochroną – a i to nie we wszystkich. Stosunkowo dużo jest ich też w przydrożnych wierzbach głowiastych, dawno opuszczonych sadach i na pojedynczych, starych drzewach śródpolnych.
One wszystkie powinny być dla nas wzorem i punktem odniesienia, jak przyczyniać się do powstawania mikrosiedlisk nadrzewnych i jak je chronić.
