Przejście roszczeń z art.444 i 445 k.c. na osoby trzecie może nastąpić w drodze dziedziczenia lub zbycia.
Roszczenia z art. 444 § 1 k.c. (np. zwrot kosztów leczenia) to zwykłe wierzytelności majątkowe, które bez żadnych ograniczeń przechodzą na spadkobierców osoby, która je poniosła.
Rentę, jako prawo osobiste uprawnionego, należy uiszczać do dnia śmieci osoby, na której rzecz została ona ustanowiona (art. 905 k.c.). Dlatego prawo do renty, choć z istoty swej majątkowe, nie wchodzi do spadku po uprawnionym63. Inaczej sprawa przedstawia się odnośnie zaległych rat renty, wymagalnych za czas przed śmiercią osoby uprawnionej. Tworzą one wierzytelność majątkową spadkodawcy, należą do spadku i według zasad ogólnych przechodzą na spadkobierców.
Jeśli chodzi o zadośćuczynienie, to zgodnie z art.445§3 k.c. roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko wtedy, gdy zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego.
Uznanie ma charakter uznania właściwego, jest więc czynnością prawną zawierającą oświadczenie woli osoby odpowiedzialnej co do podstawy i zakresu roszczenia a nie tylko oświadczeniem wiedzy.
Uznanie właściwe wzmacnia węzeł obligacyjny, jaki powstał między stronami w wyniku czynu niedozwolonego i ustala rozmiar obowiązku naprawienia szkody. Tym samym wywołuje – co do oznaczenia wysokości – skutki podobne do orzeczenia sądowego.64
Bezskuteczne jest natomiast uznanie roszczenia wobec spadkobierców poszkodowanego.
Ponadto, zgodnie z przepisem art.445§3 k.c. uznanie musi nastąpić na piśmie, w przeciwnym razie roszczenie o zadośćuczynienie nie przejdzie na spadkobierców.
Roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców poszkodowanego, gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego. Wymieniony w art.445§3 k.c. skutek powstanie, jeżeli pozew wpłynął do sądu przed śmiercią poszkodowanego. Zgodnie z art.165§2 k.p.c. oddanie pozwu w polskim urzędzie pocztowym jest jednoznaczne z wniesieniem go do sądu. Wynika z tego, że ustawa nie łączy skutku wymienionego w art.445§3 k.c. dopiero z doręczeniem pozwu stronie przeciwnej. Koniecznym jednak elementem przejścia roszczenia na spadkobierców jest wniesienie powództwa o przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej, nie wystarczy podjęcie przez poszkodowanego czynności, które przygotowują wniesienie powództwa.65
Drugim sposobem przejścia roszczeń z art. 444 - 445 k.c. jest ich zbycie. Zgodnie z art. 449 k.c. roszczenia przewidziane w art. 444 - 448 k.c., tzn. roszczenia o wynagrodzenie szkody na osobie są w zasadzie niezbywalne. Przepis art. 449 k.c. dopuszcza zbycie takiego roszczenia jedynie wtedy, jeśli jest ono już wymagalne i zostało uznane na piśmie albo przyznane prawomocnym wyrokiem. Głównym motywem legislacyjnym przemawiającym za ograniczeniami z art. 449 k.c. jest ochrona poszkodowanego przed lekkomyślnym zbyciem wierzytelności na rzecz osób trzecich.
Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym staje się wymagalne dopiero po wezwaniu dłużnika do wykonania świadczenia66.
Gdy chodzi o świadczenia okresowe to wymagalne stają się tylko poszczególne raty renty, samo prawo do renty zaś nie jest w ogóle zbywalne i art. 449 k.c. nie ma do niego zastosowania. Ustawa wprowadza warunek wymagalności, aby nie dopuścić do wyzbywania się roszczeń przypadających dopiero w przyszłości i z reguły służących do zaspokojenia przyszłych potrzeb.
Zobowiązany do odszkodowania nie jest pozbawiony mimo skutecznego zbycia roszczeń przez poszkodowanego, prawa podnoszenia przeciwko nabywcy tych wszystkich zarzutów, które przysługiwałyby mu przeciwko zbywcy (art. 513 k.c.).
Zawarty w art. 449 k.c. zakaz zbywania roszczeń ma charakter normy bezwzględnie obowiązującej. Jego naruszenie obwarowane jest sankcją nieważności bezwzględnej.
63 Orzeczenie SN z dn. 28.12.1966 r., I PR 536/66, OSN 1967/6, poz. 115.
64 G. Bieniek, Komentarz…, op. cit., s. 436.
65 A. Szpunar, Zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową, Bydgoszcz 1999, s. 196.
66 Orzeczenie SN z dn. 9.03.1973 r., I CR 55/73, (nie publ.).
http://www.odszkodowania24.eu
Nieszczęśliwy wypadek może przydarzyć się każdemu – nawet najbardziej ostrożnym osobom. Niekiedy ma miejsce w trakcie pracy, a innym razem na drodze – zarówno w Polsce, jak i za granicą każdego dnia notuje się tysiące kolizji i stłuczek. Jeżeli sytuacja taka dotyczy Cię osobiście, z pewnością zastanawiasz się, czy masz szansę na uzyskanie odszkodowania. Dowiedz się, kto może ubiegać się o takie świadczenie oraz czym różni się odszkodowanie od zadośćuczynienia.
