Wspomniana leksyka wymaga wzmożonej czujności tłumacza, gdyż bardzo często jej przełożenie jest trudne, a czasami niemożliwe i wymaga np. użycia chytrze skonstruowanego zamiennika. Jakby nie było, w takich sytuacjach tłumacz musi zachować zimną krew i wykazać się talentem oraz znajomością rozmaitych technik translatorskich, aby tłumaczenie jak najwierniej oddawało sens oryginalnego tekstu.
Poniżej przedstawiamy przykłady leksyki, która potrafi tłumacza wprawić w zakłopotanie.
1. Terminy (термины) – pojawiają się głównie w tekstach specjalistycznych. W tym przypadku tłumaczenie musi być wierne oryginałowi, aby nie było żadnych nieścisłości i dwuznaczności, co niekiedy może być fatalne w skutkach, np. w przypadku tekstów medycznych. Dlatego terminy zawarte w tekście oryginalnym w tłumaczeniu powinny być zastąpione tylko i wyłącznie terminami.
np. pol. pentesting -> рус. тест на проникновение
2. Internacjonalizmy (интернациональная лексика) czyli wyrazy, które w różnych języka brzmią podobnie i mają podobne znaczenie. W tym wypadku należy pamiętać o np. innych końcówkach fleksyjnych w zależności od języka i wystrzegać się kalek językowych.
np. pol. sybarytyzm -> рус. субаридство
3. Słowa związane z kulturą, tradycją, obyczajami danego narodu (реалии). Ze względu na ich charakter, przekład jest wyjątkowo trudny, gdyż wymaga od tłumacza znajomości realiów danej kultury, a także pewnej wiedzy od odbiorcy, aby odpowiednio zrozumiał przełożony tekst.
np. рус. Масленица (ruskie święto o korzeniach pogańskich, obchodzone 7 tygodni przed Wielkanocą)
4. Nazwy własne (собственные имена), których się nie tłumaczy. Tutaj potrzebna jest praca ze słownikami, które podają formy zwyczajowo przyjęte w danym języku.
np. pol. Katarzyna -> рус. Екатерина
5. Wyrazy dźwiękonaśladowcze (звукоподражание), wykrzyknienia (междометие), słowa, wyrażające emocje (эмоционально окрашенная лексика).
np. pol. kwa, kwa (dźwięk wydawany przez kaczkę) -> рус. кря, кря
np. pol. aha -> рус. ага
6. Wyrażenia związane z typowymi sytuacjami, np. pożegnania, przywitania (лексика, которая обслуживает ритуализованные ситуации).
np. pol. dzień dobry, cześć (przywitania) -> рус. добрый день, привет
7. Odmiany języka literackiego – dialekty, żargony (отклонения от литературной нормы: диалекты, жаргоны).
np. рус. не серчайте (не сердитесь)
8. Wady wymowy (дефекты речи) czyli specyficzny sposób konstrukcji wypowiedzi danego bohatera. Mogą to być typowe wady, jak np. jąkanie, lub związane z artykulacją głosek charakterystycznych tylko dla danego języka, co już sprawia większą trudność tłumaczowi.
np. рус. „каова” вместо „корова” (пропуск „трудного” звука)
9. Wyrazy nieprzekładalne (непереводимые слова), np. gra słów lub kalambury.
kliknij obrazek (ze strony: http://trinixy.ru)
10. Utarte zwroty – związki frazeologiczne, porzekadła, skrzydlate słowa (устойчивые выражения: фразеологизмы, поговорки, крылатые фразы). Praktyka nakazuje szukać odpowiednika w języku, na który tłumaczymy.
np. pol. „nudy na pudy” -> рус. „тоска зеленая”
11. Okazjonalizmy (окказионализмы) – słowa odautorskie, nacechowane indywidualnie. Trudny orzech do zgryzienia…
рус. „отсебятина”
Ни пуха, ни пера:)
