Waży 1,5 kg, jest organem bardzo kruchym, więc przy mocnym uderzeniu lub upadku z dużej wysokości może wystąpić rozwarstwienie wątroby, a co za tym idzie krwotok do jamy brzusznej. W wątrobie wyróżnia się wypukłą powierzchnię przeponową i skierowaną ku dołowi, lekko wklęsłą powierzchnię trzewną. Na powierzchni tej znajdują sie dwie bruzdy: prawa i lewa oraz łącząca je poprzecznie bruzda zwana wnęką wątroby. Przez wnękę przechodzą naczynia krwionośne, limfatyczne, nerwy i przewody żółciowe. Przez wrota wnika do wątroby żyła wrotna, prowadząca krew z nieparzystych narządów jamy brzusznej, a przez wnękę z wątroby wychodzą: przewód wątrobowy prawy, lewy oraz naczynia limfatyczne. Miąższ wątroby posiada dwa płaty, prawy i lewy. Dzielą się one na segmenty, które zbudowane są ze zrazików, te zaś z kolei zbudowane są z komórek wątrobowych czyli hepatocytów. W środku zrazika przechodzi żyła centralna, a na jej obwodzie znajduje sie tętnica międzyzrazikowa, żyła międzyzrazikowa i kanalik żółciowy. Gałązki tętnicy międzyzrazikowej tworzą w zraziku sieć tetniczo-żylną, a gałązki żyły międzyzrazikowej wytwarzają sieć żylno-żylną. Krew z tych dwóch układów odpływa przez zatoki wątrobowe do żyły centralnej zrazika wątrobowego, który odprowadza krew do żyły watrobowej. Żyły wątrobowe uchodzą do żyły głównej dolnej. Komórki wątrobowe w zraziku układają się w kształcie plastra miodu. Pomiędzy komórkami wątrobowymi są zatoki, które spełniają funkcje fagocytarne, tzn. wychwytują stare krwinki czerwone. Komórki wątrobowe właściwe wytwarzają żółć, która kanalikami żółciowymi odpływa do dwóch przewodów wątrobowych: prawego i lewego. Przewody wątrobowe wychodzą z wątroby przez jej wnękę i wkrótce po wyjściu łączą się w przewód wątrobowy wspólny, odprowadzający żółć do pęcherzyka żółciowego lub do przewodu żółciowego wspólnego, a dalej do dwunastnicy.
Zadania wątroby.
Wątroba przypomina ogromne laboratorium chemiczne, w którym bezustannie toczą się procesy syntezy i rozkładu. Wysoce wyspecjalizowane komórki wątroby odgrywają zasadniczą rolę w przemianie materii, są więc odpowiedzialne za dostarczenie energii, która jest nam potrzebna do podtrzymania funkcji organicznych. Wątroba spełnia ważne zadanie w metabolizmie przyjmowanych wraz z pożywieniem węglowodanów, tłuszczów i białek.
Metabolizm węglowodanów.
Przemiana węglowodanów w wątrobie polega na tworzeniu glukozy (przez syntetyzowanie z innych substancji oraz przemianę galaktozy i fruktozy w glukozę), jak również na syntetyzowaniu i magazynowaniu glikogenu. Oprócz trzustki wątroba jest najważniejszym organem utrzymującym poziom cukru we krwi.
Przemiana tłuszczów i białek.
Głównym zadaniem wątroby w metabolizmie tłuszczów jest tworzenie trójglicerydów i cholesterolu w celu wyzwolenia energii. Przemiana białkowa w wątrobie polega na rozkładaniu białek na aminokwasy oraz na syntetyzowaniu aminokwasów potrzebnych do funkcjonowania i budowy komórek z innych produktów przemiany materii.
Funkcja odtruwania.
Kolejnym ważnym zadaniem spełnianym przez wątrobę jest odtruwanie organizmu. Na przykład toksyczny amoniak, powstający w jelitach w wyniku rozkładu aminokwasów pod wpływem bakterii, przekształcony jest w wątrobie w mocznik i wydalany przez nerki. W wątrobie odbywa się także rozkład i unieczynnienie alkoholu oraz innych substancji toksycznych.
Wytwarzanie czynników krzepnięcia krwi.
Wątroba produkuje większość białek krwi, niezbędnych do życia, w tym albuminy (główny, pod względem ilości, składnik osocza). Albuminy spełniają przede wszystkim funkcje transportowe. Także większość czynników krzepnięcia krwi (protrombina, fibrynogen i inne) jest produkowana w wątrobie, podobnie jak transferryna (białko proste transportujące żelazo).
Przemiana witaminowa i magazynowanie witamin.
Niektóre witaminy tworzą się dopiero w wątrobie z prowitamin dostarczanych z pokarmem, tak jak np. witamina A, która powstaje z karotenów. Witaminy D, B12 i K magazynowane są w wątrobie i w zależności od zapotrzebowania dostarczane organizmowi. Dla wchłaniania tych rozpuszczalnych w tłuszczach witamin, niezbędne są kwasy żółciowe, także wytwarzane w wątrobie. Mechaniczne zakłócenia odpływu tych kwasów do jelita cienkiego mogą doprowadzić do niedoboru witamin.
Pęcherzyk żółciowy.
Pęcherzyk żółciowy kształtem przypomina gruszkę. Jego pojemność wynosi około 50 ml. Leży on w dole pęcherzyka żółciowego, na powierzchni trzewnej wątroby. W pęcherzyku żółciowym wyróżniamy dno, trzon i szyjkę. Dno stanowi koniec gruby pęcherzyka skierowany do przodu i ku dołowi. Dno pęcherzyka żółciowego wypełnionego wystaje spod łuku żebrowego przy prawym brzegu mięśnia prostego brzucha. Dno pęcherzyka leży między wątrobą a okrężnicą poprzeczną. Trzon dolega ściśle do dołu pęcherzyka żółciowego, z którym łączy go gruba warstwa tkanki łącznej. Powierzchnia dolna trzonu spoczywa na okrężnicy poprzecznej. Szyjka stanowi końcowy odcinek zwężony pęcherzyka żółciowego, najczęściej jest wygięta w kształcie litery S. Powierzchnia dolna szyjki krzyżuje część górną dwunastnicy. W kierunku wnęki wątroby szyjka przedłuża się w przewód pęcherzykowy. Ściana pęcherzyka składa się z cienkiej błony mięśniowej i błony śluzowej. Włókna mięśniówki gładkiej są nieliczne, luźno ułożone, przeplatają je pęczki tkanki łącznej włóknistej. Błona śluzowa pęcherzyka żółciowego tworzy fałdy układające się siatkowato i ograniczające dołki, na których dnie tworzy niższe fałdziki. Fałdy te zwiększają powierzchnię pęcherzyka. Błona śluzowa posiada trzy rodzaje komórek: zwykle komórki nabłonkowe, komórki ołówkowe i komórki podstawowe.
Przewody żółciowe.
Przewód pęcherzykowy - rozpoczyna się u szyjki pęcherzyka żółciowego, biegnie ku stronie lewej, jest kręty, najczęściej w kształcie litery S i łączy się z przewodem wątrobowym wspólnym. Długość przewodu pęcherzykowego wynosi około 4 cm, a średnica 3 mm. Błona śluzowa wpukla się do światła przewodu i tworzy fałdy spiralne błony śluzowej. Fałdy te tworzą fałd spiralny przewodu pęcherzykowego, którego zadanie polega na usztywnieniu ściany przewodu, co zapobiega jego zginaniu się Przewód wątrobowy wspólny - powstaje z przewodu wątrobowego prawego i lewego we wnęce wątroby .Jego długość to 2-6 cm. średnica około 4 mm. Biegnie on w więzadle wątrobowo-dwunastniczym, które tworzą dwie blaszki otrzewnej, rozciągające się między wrotami wątroby a częścią górną dwunastnicy. Przewód żółciowy wspólny - powstaje z połączenia przewodu wątrobowego i przewodu pęcherzykowego. Przeciętna długość wynosi 7 cm. średnica - 5 mm. Przewód żółciowy wspólny biegnąc w dół kolejno układa się za częścią górną dwunastnicy, między częścią zstępującą dwunastnicy a głową trzustki. Jego końcowy odcinek przechodzi przez warstwę mięśniową ściany dwunastnicy i łączy się z przewodem trzustkowym, tworząc rozszerzenie zwane: bańką wątrobowo-trzustkową.
