Krótka historia kalendarza

Początki „Historii kalendarza” datuje się na ok 11000 lat p.n.e. Przy pracach wykopaliskowych we Francji, w okolicy Le Placard odnaleziono orlą kość, z wyżłobionymi znakami pogrupowanymi po siedem, tak aby odpowiadająca im liczba dni przypadała na poszczególne fazy Księżyca. Sugeruje to, że ludzie prehistoryczni używali właśnie takiego "kalendarza", który następnie mogli wykorzystywać przy planowaniu swoich działań, np. polowań, regularności faz Księżyca w pełni i w nowiu, "przedstawiona graficznie" pozwalała przewidzieć, kiedy będzie można spodziewać się jasnych, księżycowych nocy, które ułatwiłyby ewentualne łowy.

Badacze i archeolodzy podają, że pierwsze modele kalendarza słonecznego (solarnego), powstały w Egipcie lub w Mezopotamii ok. 4 tyś lat temu. W kalendarzu tym, rok jako podstawowa jednostka czasu, jest wyznaczany poprzez ruch Ziemi wokół Słońca. Dla starożytnych Egipcjan. rok miał 3 pory (wylew Nilu, okres siewu i okres żniw) dzielono go na 12 miesięcy po 30 dni i 5 dni dodatkowych - razem 365 dni. Powyższa forma mierzenia czasu już powoli zaczynała przypominać mniej więcej nasz współczesny kalendarz.

Około 750 p.n.e, w Rzymie wprowadzono kalendarz lunarny, w którym podstawową jednostką był miesiąc, czyli okres bliski czasowi obiegu Księżyca wokół Ziemi. Pierwotnie rok rzymski podzielono na 10 miesięcy, co dawało w sumie 304 dni. Pierwszym miesiącem roku był marzec, co ciekawe większość używanych wówczas nazw miesięcy (takich jak Martius, Aprilis, Octobris, Novembris i Decembris) jest do dziś używana w większości języków europejskich. Następnie około roku 700 p.n.e. nastąpiła reforma dotychczas używanego, dziesięciomiesięcznego kalendarza, gdyż nie był on do końca zgodny z porami roku, co z kolei czyniło go nieprzydatnym chociażby dla rolników. Ostatecznie dodano dwa dodatkowe miesiące - Januarius i Februarius - jako ostatnie w roku, a rok miał wtedy 355 dni.

W roku 46 p.n.e. pojawiły się kolejne zmiany kalendarza w Rzymie. Juliusz Cezar, zainspirowany kulturą egipską, oraz egipską metodą pomiaru czasu, na mocy dekretu zastąpił rzymski kalendarz księżycowy, kalendarzem słonecznym. "Kalendarz juliański" dzielił rok na 12 miesięcy, dzięki czemu rok liczył 365 i 1/4 dnia, następnie co cztery lata miał następować 366-dniowy rok przestępny. Umowny początek roku przeniesiony został na styczeń, wprowadzono ponadto nowy porządek miesięcy, które liczyły na przemian 30 i 31 dni, poza miesiącem luty, który miał zazwyczaj 29 dni, a 30 dni w roku przestępnym. Kolejne drobne reformy kalendarza rzymskiego, miały miejsce w roku 8 p.n.e. kiedy to ogłoszono augustiańską reformę kalendarza.

Kolejne zmiany kalendarza związane były już mniej z formą kalendarza, lecz raczej dotyczyły organizacji poszczególnych dni. W Roku 321 pojawił się edykt Konstantyna Wielkiego, ustanawiający siedmiodniowy tydzień zakończony niedzielą, która została dopiero wtedy uznana za dzień wolny od pracy dla wszystkich obywateli za wyjątkiem rolników. Ponadto, w zreformowanym kalendarzu oficjalnie pojawiły się stałe oraz ruchome święta chrześcijańskie. Następnie cztery lata później w czasie Soboru nicejskiego, ustalono opartą na kalendarzu księżycowym formułę obliczania daty świąt Wielkanocnych: "Wielkanoc ma być świętowana w pierwszą niedzielę po pierwszej pełni Księżyca, po równonocy wiosennej, lecz nie może przypadać na żydowskie święto Paschy". Ustalono również datę wiosennego zrównania dnia z nocą i wyznaczono ją na 21 marca.

Istotnym momentem w historii kalendarza był też rok 525, kiedy to po raz pierwszy użyto roku narodzin Chrystusa (Anno Domini - A.D.) jako daty początkowej, ten sposób datowania został zapoczątkowany przez opata Dionizjusza Exiguus. Jednakże dopiero w roku 800, za sprawą reformy reforma Karola Wielkiego powszechnie wprowadzono tą metodę podawania daty. W tym czasie nadal powszechnie panował kalendarze juliański w większości państw europejskich.

Dopiero w roku 1582, na mocy bulli papieża Grzegorza XIII wprowadzono kalendarz gregoriański. Reforma kalendarza została poniekąd wymuszona niezgodnością założonej długości roku kalendarzowego z długością roku zwrotnikowego. W kalendarzu gregoriańskim, tak samo jak w juliańskim, lata można podzielić na liczące 365 dni, oraz 366-dniowe lata przestępne - są to zawsze te lata, których numer kolejny jest podzielny przez 4. Jednakże spośród lat określonych pełnymi setkami tylko te podzielne przez 4 są latami przestępnymi.