Jako badanie pracy (badanie ergonomiczne) w sensie ergonomicznym należy rozumieć badanie czynności człowieka wykonywanych w związku z realizacją celów działalności zakładu pracy, odróżniając to badanie od badania organizacji i przebiegu produkcji. Badanie to polega na śledzeniu operacji i czynności, a także ruchów wykonywanych przez człowieka, aby sprawdzić, czy organizacja stanowiska i metody pracy są zgodne z wymaganiami ergonomii.
Badanie ergonomiczne w odniesieniu do badania układu człowiek-maszyna oznacza badanie nie tylko elementów tego układu (człowiek, maszyna, otoczenie), ale także procesów oddziaływania otoczenia człowieka, przy czym w ramach badań ergonomicznych badamy jedynie otoczenie materialne (pomijamy problemy społecznych warunków pracy).
Metody badawcze mogą być kompleksowe (grupowe) i wycinkowe (pojedyncze). Możliwości kierunków oraz zakresów badania jest więc wiele. Dobór ich zależy zawsze od sytuacji, potrzeb i aktualnie istniejących możliwości. W tej sytuacji należałoby stwierdzić, że nie ma „recept” na metody badania, które nadawałyby się w każdej sytuacji. Każda metoda wymaga adaptacji zarówno ze względu na sytuację, jak i na konieczność uwzględnienia aktualnego celu i możliwości badania.
W literaturze ergonomicznej znajdziemy opisy wielu metod badania pracy. Obejmują one zarówno badania samej pracy, jej warunków oraz ludzi wykonujących prace. Syntetyzując przegląd tych metod można stwierdzić, że polegają one w większości przypadków na:
- bezpośrednich obserwacjach funkcjonowania układu człowiek-maszyna i jego otoczenia,
- pomiarach natężenia działania czynników materialnego środowiska pracy
i ocenie tego działania,
- pomiarach czasu wykonywania operacji i czynności,
- pomiarach stanowiska pracy, tzn. pomiarach zasięgów kończyn, odległości
i wysokości pola pracy, wymiarów krzesła, biurka itp.,
- wywiadach z operatorami maszyn, a także personelem kierowniczym,
- badania wydarzeń krytycznych (wypadków, awarii) oraz błędów popełnianych przez ludzi,
- badaniach (psychologicznych, fizjologicznych, lekarskich) pracowników,
- ocenach wysiłku fizycznego i psychicznego,
- analizach planów i rysunków stanowisk lub pomieszczeń pracy bezpośrednio lub przy pomocy płaskich makiet elementów stanowiska lub sylwetki człowieka.
Niestety rzadko udaje się zastosować równocześnie wszystkie ze wskazanych możliwości metod badawczych, a pozwoliłoby to na wielostronną kontrolę wyników badań. Zazwyczaj można użyć tylko kilku z powyższych metod.
W praktyce diagnozowanie układu ergonomicznego dokonuje się najczęściej przy stosowaniu technik ergonomicznej analizy uciążliwości pracy. Pełną ocenę obciążenia organizmu człowieka wykonującego jakąś pracę uzyskamy analizując takie elementy, jak: obciążenie fizyczne, wysiłek umysłowy, środowisko pracy oraz zagrożenia chorobami zawodowymi. Dzięki takiemu podejściu uzyskamy kompleksową ocenę obciążenia człowieka w pracy.
