Zgodnie z przyjętym na dworach szlacheckich zwyczajem Ferdynand Ruszczyc do trzynastego roku życia uczył się w domu. W 1883 został posłany do gimnazjum. Równocześnie z nauką szkolną uczył się rysunku. Gimnazjum ukończył z wyróżnieniem w 1890. W tym samym roku rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie w Petersburgu. Nie zaniedbał jednak kształcenia artystycznego i uczęszczał, jako wolny słuchacz na wykłady na petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych.
Za zgodą rodziców, po dwóch latach zrezygnował ze studiów prawniczych i zdał egzamin na Akademię Sztuk Pięknych, na której w latach 1892-1897 studiował malarstwo pod kierunkiem Iwana Szyszkina i Archipa Kuindżiego. Malarskich motywów dostarczały mu wakacyjne wyjazdy na Krym (1894, 1895), Rugię, Bornholm i południowe wybrzeże Szwecji (1896, 1897). W 1898 odbył podróż poprzez kraje Europy, zwiedzając Berlin, Kolonię, Paryż, Dunkierkę, Ostendę, Brukselę, Bazyleę, Lucernę, Lugano, Mediolan, Wenecję i Wiedeń.
Po powrocie z jednego z takich wyjazdów, w 1898, namalował jeden z najbardziej znanych obrazów Ziemia.
10 października 1913 43-letni artysta zawarł związek małżeński z młodszą od siebie o 22 lata Reginą Giną Rouck. Mieli córkę Janinę (ur. 1914), syna Bohdana (1915), syna Oskara (1917) oraz córkę Ewę (1922).
W latach 1916-1917 w dworze Ruszczyców w Bohdanowie stacjonowały wojska niemieckie, artysta z rodziną zajmował dwa pokoje. W 1918 Bohadanów został zajęty przez Armię Czerwoną. Ruszczyc czynnie uczestniczył w walkach o Wileńszczyznę. Wstąpił do tzw. Armii Ochotniczej. Był współorganizatorem oraz czterokrotnym (od 1919) dziekanem Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego, który w 1923 powiększył o Zakład Architektury.
W 1935 otrzymał tytuł profesora honorowego Uniwersytetu Stefana Batorego z rąk prezydenta Ignacego Mościckiego.
W 1932 został częściowo sparaliżowany. Pod opieką córki i żony powrócił do zdrowia, choć władał jedynie lewą ręka, którą nadal malował. W 1935 przeniósł się z Wilna do rodzinnego Bohdanowa, w którym 30 października 1936 umarł. Tam też został pochowany na zachowanym do dziś cmentarzu.
W 1921 rząd francuski nadał mu Order Kawalerski Legii Honorowej, a 1923 Rząd RP nadał mu Krzyż Komandorski orderu Polonia Restituta. Był wielokrotnie odznaczany orderami m. in. francuskimi, hiszpańskimi i portugalskimi.
