Ośrodki energetyczne (czakry lub czakramy) to wrota, przez które wpływa do naszego ciała fizycznego oraz naszych ciał subtelnych otaczająca nas energia (zwana siłą życia, oddechem życia, praną, pneumą, qi, chi, ki, orgonem,...), przy czym każda czakra odpowiedzialna jest za asymilację, kumulowanie i metabolizm energii o innej częstotliwości. Każda z nich związana jest z umiejscowionym najbliżej gruczołem wydzielania wewnętrznego, ma też określoną funkcję psychiczną.
Czakra w sanskrycie to krąg, koło, co wynika z jej kształtu - jest w kształcie lejka, przypominającego kielich kwiatowy. Być może dlatego Hindusi porównali je do kwiatu lotosu. Zablokowanie niektórych czakr może prowadzić do licznych zaburzeń fizycznych, psychicznych i umysłowych.
Wg. najczęściej stosowanego systemu wyróżnia się 7 czakr głównych, które mają najistotniejsze znaczenie dla funkcjonowania człowieka. Ośrodków energetycznych jest znacznie więcej; niektóre systemy definiują ich 300, inne nawet kilkadziesiąt tysięcy. Czakry umiejscowione są wzdłuż linii kręgosłupa, od jego podstawy do czubka głowy, a w kontekście struktury energetycznej człowieka - wzdłuż trzech kanałów energetycznych Sushumna, Ida i Pingala.
Sushumna (kanał centralny, kanał ewolucji) to najważniejszy kanał biegnącym przez rdzeń kręgosłupa. Łączy on wszystkie czakry i umożliwia przepływ energii pomiędzy nimi. Ida i Pingala to dwa kanały biegnące po obu stronach Sushumny i oplatające ją. Zaczynają się w pierwszej czakrze i kończą się u szczytu głowy.
Sushumna odpowiedzialna jest za rozwój i integrację. Najczęstszymi przyczynami jej blokowania są postępowanie przeciwko własnemu rozwojowi oraz popadanie w skrajności. Energia transferowana przez ten kanał podtrzymuje naszą ewolucję i prowadzi nas - świadomie lub nieświadomie - w kierunku wyższej świadomości siódmej czakry. Kanał ten odpowiada za parasympatyczny system nerwowy.
Ida Nadi (kanał lewy, księżycowy), odpowiada za emocje i siłę pragnienia. Wśród głównych przyczyn jego blokowania wyróżnić można złe dzieciństwo, skrajną emocjonalność, niezaspokojone pragnienia, życie przeszłością, letargiczność, nawyki, strach, poczucie winy, narkomanię, lekomanię, pornografię i magię. Lewy kanał związany jest z naszą przeszłością i uczuciami. Na poziomie fizycznym związany jest z lewym sympatycznym systemem nerwowym. Jego zakończeniem jest superego - skarbnica naszych wspomnień, nałogów i umowności - podświadomość.
Pingala Nadi (kanał prawy, słoneczny), związany jest z przyszłością, planowaniem i działaniem. Powszechnymi przyczynami jego blokowania jest upór, nadmierne myślenie, egoizm, problemy ojcowskie, stres, bezwstydność, asceza lub dogmatyzm. Prawy kanał odpowiada za nasze działanie oraz fizyczną i umysłową aktywność. Na planie fizycznym odpowiada za prawy sympatyczny system nerwowy. Jego zakończeniem jest ego, które daje poczucie własnego "ja", poczucie oddzielenia się od świata. Jest to część naszej psychiki związanej z nadświadomością.
Prana dostaje się do ciała poprzez czakrę korony i kieruje się w dół. Pozotałe czakry również pobierają pranę. Prana kumuluje się w czakrze podstawy. Zgromadzona tam energia nosi nazwę Kundalini lub energii Węża. Uaktywnia i udrażnia ona czakry. Pobudzona Kundalini wędruje do góry kanałami Sushumna, Ida i Pingala oraz pomniejszymi kanalikami energetycznymi zwanymi nadis, których liczba wynosi ok. 82.000.
Czakry pełnią trzy podstawowe funkcje:
- energetyczną - skupianie i zarządzanie energią związaną z określonymi obszarami ciała i kanałami energetycznymi,
- psychiczną - skupianie i zarządzanie energiami psychicznymi, odczuciami, emocjami i subtelnymi kanałami rozprowadzającymi energie psychiczne,
- duchową - odpowiadająca za rozwój duchowy człowieka (doświadczenia mistyczne, duchową realizację, itp.)
Poniżej przedstawiono charakterystykę siedmiu czakr, uwzględniając ich nazwy w sanskrycie, ich umiejscowienie, kolor wibracji, przyporządkowany żywioł, zmysł, gruczoł oraz organy ciała. Opisano też ich funkcje oraz pozytywne i negatywne (występujące przy zaburzonym funkcjonowaniu czakr) aspekty psychiczne z nimi związane.
Czakra pierwsza (podstawy, Muladhara)
Umiejscowienie: podstawa kręgosłupa, jako jedyna zwrócona jest ku dołowi; Kolor: czerwony; Żywioł: Ziemia; Zmysł: powonienie; Gruczoł: nadnercza; Odpowiada za: kręgosłup, nogi, kości, mięśnie, skórę, stopy, jelita, odbytnicę, prostatę i układ odpornościowy; Materialna strefa bytu, absorbowanie energii witalnej związek z Ziemią; Funkcjonowanie psychiczne: (+) pozytywny obraz siebie, poczucie bezpieczeństwa, stabilności, oparcia, ugruntowania, przywiązania do ziemi; (-): niepewność, lęk, brak oparcia, brak poczucia zakorzenienia.
Czakra druga (sakralna, Svadhisthana)
Umiejscowienie: na szerokości trzech palców pod pępkiem; Kolor: pomarańczowy; Żywioł: woda; Zmysł: smak; Gruczoł: jajniki lub jądra (hormony płciowe); Odpowiada za: narządy płciowe, jelito grube, kość krzyżową, miednicę, wyrostek robaczkowy, pęcherz, nerki, okolice bioder; reguluje wydalanie i płyny ustrojowe; Odczuwanie przyjemności, pragnienia fizyczne, energie seksualne, kreatywność, samorealizację oraz za potrzebę jedności z innymi ludźmi; Funkcjonowanie psychiczne: (+) witalność, kreatywność, samorealizacja zainteresowanie płcią przeciwną (-) lubieżność, zaburzenia w sferze seksualnej.
Czakra trzecia (splotu słonecznego, Manipura)
Umiejscowienie: na szerokości czterech palców nad pępkiem, w dołku między żebrami; Kolor: żółty; Żywioł: ogień; Zmysł: wzrok; Gruczoł: trzustka; Odpowiada za: czynności i organy trawienia, śledzionę, wegetatywny system nerwowy; Funkcja: Jest siedliskiem ego, naszych emocji, poczuciem własnej wartości oraz „akumulatorem" siły życiowej. Związana z dążeniem do kontroli i władzy. Funkcjonowanie psychiczne: (+) zaufanie, otwartość na zmiany i rozwój, odpowiedzialność (-) kurczowe przywiązanie, lęk, nadwrażliwość na krytykę, zbyt silne dążenie do kontroli i władzy, egocentryzm.
Czakra czwarta (serca, Anahata)
Umiejscowienie: po środku klatki piersiowej, na wysokości serca; Kolor: zielony; Żywioł: powietrze; Zmysł: dotyk; Gruczoł: grasica; Odpowiada za: serce, krew i system krążenia, dolną część płuc, piersi, przeponę, układ limfatyczny i system immunologiczny; Związana jest z miłością, troską, przebaczeniem, uzdrawianiem, chęcią niesienia pomocy, wyższymi uczuciami; Funkcjonowanie psychiczne: (+) współczucie, nadzieja, radość, (-) nieczułe serce, zamknięcie, rozpacz, samotność, nienawiść, rozgoryczenie, pretensje, złość.
Czakra piąta (gardła, Visudha)
Umiejscowienie: środek gardła; Kolor: błękitny; Żywioł: eter (przestrzeń); Zmysł: słuch; Gruczoł: tarczyca i przytarczyce; Odpowiada za: gardło, jamę ustną, przełyk, tchawicę, oskrzela, górną część płuc, barki, ramiona i ręce; Związana jest z wolną wolą, komunikatywnością, zdolnością wyrażania samego siebie poprzez mowę muzykę i sztukę. Pozwala twórczo komunikować się ze światem; Funkcjonowanie psychiczne:(+) rozsądek, logiczne myślenie, realizowanie swoich marzeń, zdolność podejmowania decyzji, (-) upór, uprzedzenie, odrzucenie wszelkich poglądów poza własnymi, nałogi, osądzanie i krytycyzm.
Czakra szósta (międzybrwiowa lub trzecie oko, Adźna)
Umiejscowienie: pomiędzy brwiami; Kolor: indygo; Zmysł: szósty zmysł; Gruczoł: przysadka, a poprzez nią inne gruczoły; Odpowiada za: mózg, centralny sys. nerwowy, oczy, uszy, nos i zatoki; Związana jest z umysłem, mądrością, zdolnością analitycznego myślenia, widzeniem fizycznym i ponadzmysłowym, z intuicją wizualizacją, wyobraźnią, kreowaniem rzeczywistości, integracją świadomści z nieświadomością; Funkcjonowanie psychiczne: (+) zdolności intelektualne, poczucie powszechnego braterstwa, myślenie twórcze i racjonalne, otwartość, inteligencja emocjonalna, pamięć (-) kontrolowanie innych, egoizm, trudności w nauce.
Czakra siódma (korony, lotos o tysiącu płatkach, Sahasrara)
Umiejscowienie: szczyt głowy; Kolor: fioletowo-biały; Gruczoł: szyszynka; Odpowiada za: mózg; Funkcja: umożliwia dotarcie do wyższego poziomu istnienia, jest odbiornikiem energii odpowiedzialnych za rozwój duchowy oraz źródłem inspiracji, poczucia jedności i duchowej mądrości, oświecenia; Funkcjonowanie psychiczne: (+) jedność ze wszystkimi, kosmiczna świadomość, poczucie sensu żucia, poczucie wartości, etyka, odwaga, humanitaryzm, altruizm, wiara (-) przygnębienie, alienacja, depresja natury duchowej, chroniczne zmęczenie.
