Schorzenie to może mieć dwojakie pochodzenie, u części osób jest to wada wrodzona, odziedziczona po rodzicach lub dziadkach. Są to jednak pojedyncze przypadki. Większość ludzi zapracowuje sobie na to schorzenie sama, czasami przez długie lata. Najczęstszą przyczyną powstania palucha koślawego jest noszenie nieodpowiedniego obuwia. Buty ze zwężanym przodem - co dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn, buty na wysokich obcasach lub szpilkach - co dotyczy już tylko kobiet, i najgorsze co może spotkać nasze stopy to połączenie dwóch powyższych możliwości, czyli buty na obcasie ze zwężanym przodem. W takim przypadku prędzej czy później na pewno doczekamy się takiego zwyrodnienia. W pierwszym przypadku nasze palce i kości śródstopia ulegają ściśnięciu, w drugim największe obciążenie przypada na głowę kości śródstopia, czyli tuż poniżej palucha. Jest to dokładnie to miejsce, w którym tworzy się tzw. paluch koślawy i zarazem miejsce największych dolegliwości bólowych, czyli I staw śródstopnopalcowy. W trzecim przypadku dochodzi do połączenia wyżej wspomnianych zjawisk, czyli przy ściśniętych palcach dodatkowo obciążamy ten staw.
W niezbyt zaawansowanych przypadkach, tzn. tam gdzie nie doszło jeszcze do zniekształcenia stopy wystarczy zmiana obuwia, noszenie wkładek i ewentualnie zabiegi rehabilitacyjne, które zadziałają przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Podobnie wygląda postępowanie gdy zniekształcenie jest nieduże, a ból występuje sporadycznie, np. po ciężkim dniu pracy gdy trzeba było dużo chodzić, lub przy zmianie pogody albo pory roku. Wówczas przede wszystkim należy wymienić obuwie, ale bardzo pomocne będą zabiegi fizykoterapeutyczne, a dokładnie ultradźwięki.
W bardziej zaawansowanych przypadkach, gdy zniekształcenie jest już tak duże, że ból występuje codziennie lub prawie codziennie albo gdy utrudnione jest chodzenie, niezbędny jest niestety zabieg chirurgiczny. Przywraca on prawidłowe ustawienie stopy, jednak nie zawsze wystarcza jeden zabieg. Po takiej interwencji przewidziana jest także rehabilitacja palucha koślawego, przywracająca ruchomość w stawie oraz likwidująca stan zapalny i powstałą opuchliznę.
