Występują tutaj różne gatunki i szczepy bakterii. Wpływają one na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu człowieka. Ich duża ilość ogranicza rozwój niekorzystnej i patogennej flory bakteryjnej wywołującej choroby. Zapobiegają kolonizacji jelita przez bakterie chorobotwórcze na drodze kilku mechanizmów:
- Zakwaszają środowisko przez produkcję kwasów organicznych, dzięki czemu następuje zahamowanie namnażania bakterii patogennych oraz zmniejsza się ilość wydzielanych przez nie toksyn, poprzez konkurencję o receptory komórkowe i składniki odżywcze,
- pobudzają sprawność układu immunologicznego poprzez stymulację wytwarzania pewnych przeciwciał i substancji przeciwdrobnoustrojowych., m.in. bakteriocyny i nadtlenek wodoru. Szczególnie duże ilości nadtlenku wodoru produkuje L. acidophilus i L. bulgaricus. Na jego działanie jest bardzo wrażliwe Clostridium difficile. Lactobacillus acidophilus produkuje ponadto laktacynę i laktocydynę, które wykazują silne działanie antagonistyczne w stosunku do patogennych szczepów Klebsiella, Salmonella, Shigella, Staphylococcus – wytwarza się równowaga między florą a organizmem.
- Drobnoustroje wchodzące w skład flory jelitowej są silnie immunogenne. Przeciwciała wytwarzane przeciwko Gram (-) pałeczkom jelitowym pozwoliły makroorganizmowi bronić się przed bakteriami chorobotwórczymi na zasadzie tzw. reakcji krzyżowej.
Rozwój naturalnej flory bakteryjnej w jelicie wpływa na fizjologiczne i biochemiczne procesy zachodzące w organizmie człowieka. Przyczyniają się do m.in.:
- wytwarzania witamin głównie z grupy B;
- składniki flory są źródłem witaminy K – która bierze udział w procesie krzepnięcia krwi;
- inaktywują (blokują działanie) substancje toksyczne, mutagenne i kancerogenne;
- biorą udział w procesie trawienia niektórych składników pokarmów;
- hamują wchłanianie cholesterolu;
- stymulują do funkcjonowania i prawidłowej perystaltyki nabłonek jelitowy;
Przewód pokarmowy człowieka jest zasiedlany przez mikroorganizmy podczas narodzin oraz podczas spożywania pokarmów. Dobrymi produktami dostarczającymi pożyteczne bakterie sa produkty mleczne poddane fermentacji mlekowej. Są to - kefiry, jogurty, zsiadłe mleko oraz warzywa poddane procesowi kiszenia takie jak – kiszona kapusta, ogórki kiszone, buraki oraz dawno stosowany zakwas chlebowy, z którego wypiekano chleb lub przygotowywano żur. Produkty te są naturalnymi probiotykami gdyż dostarczają żywych kultury bakterii tak nam niezbędnych.
Jednak mikroorganizmy nie mają łatwego życia w naszym ciele. Wiele z nich ginie w przewodzie pokarmowym pod wpływem kwasu solnego w żołądku i soli żółciowych w jelicie zanim dotrze do jelita grubego. Tym którym się uda tam dotrzeć bez odpowiedniej pożywki również są skazane na wyginięcie a ich miejsce zajmują drożdże i inne patogenny. Terapie antybiotykowe tak popularnie stosowane również zmniejszają ich liczebność. Może to powodować różnego typu dolegliwości (biegunki, zaparcia, bóle brzucha, wzdęcia) oraz zaburzenia ze strony układu immunologicznego co skutkować będzie mniejszą odpornością organizmu na infekcje.
Niemowlęta żywione sztucznie mają 10 razy mniejszą zawartość bifidobakterii w jelicie w stosunku do dzieci karmionych mlekiem matki (Socha). Związane jest to najprawdopodobniej z tym, że mleko matki zawiera oligosacharydy (czyli prebiotyk), które stymulują wzrost i aktywność bifidobakterii w świetle przewodu pokarmowego u dziecka.
U ludzi starszych obserwuje się zmniejszenie ilości bifidobakterii, a wzrasta liczba bakterii patogennych, m.in. Clostridium. Może to być przyczyną bardzo powszechnie występujących zaparć oraz wzdęć jamy brzusznej w tej grupie osób.
Dlatego zamiast podawać duże ilości produktów probiotycznych dobrym rozwiązaniem jest stymulacja ich rozwoju przez odpowiednią dietę wzbogaconą w prebiotyki. Prebiotyki to substancje nie poddające się trawieniu składniki pokarmowe, którymi odżywiają się bakterie probiotyczne. Najczęściej stosowanymi prebiotykami są rozpuszczalne frakcje błonnika pokarmowego - inulina i oligofruktoza, występujące w wielu roślinach i włóknach owoców. Do zalet prebiotyków należą:
- są bezpośrednim producentem witamin z grupy B, dlatego ich niedobór można niwelować odżywiając i dbając o dobrą florę bakteryjną,
- obniżają poziom złego cholesterolu frakcji LDL we krwi,
- wpływają na utrzymanie odpowiedniej kwasowości jelita, co hamuje rozwój niekorzystnej mikroflory oraz następuje lepsze wchłanianie wapnia, żelaza i cynku,
- poprawiają ruchy robaczkowe jelit, a w konsekwencji polepszają przemianę materii. Ich regularne spożywanie zapobiega tzw. biegunkom podróżnych;
- pomagają w zwalczaniu wrzodów żołądka; uśmierzają ból podczas ataku grzybicy pochwowej, spowodowanej stosowaniem serii antybiotyków
- stymulują układ immunologiczny poprzez zdolność adhezji (przylegania) do śluzówki jelita, co zmniejsza zdolność oddziaływania na śluzówkę patogenów,
- łagodzą objawy nietolerancji laktozy, która występuje na skutek braku rozkładającego laktozę enzymu ß-galaktozydazy – niektóre probiotyki produkują ten enzym, dlatego dodaje się je do jogurtów dla osób ze słabą tolerancją,
- zapobiegają powstawaniu nowotworów. Bakterie gnilne i fekalne znajdujące się w jelicie grubym wytwarzają substancje toksyczne, w tym kancerogenne. Badania wykazały, że podczas regularnego stosowania prebiotyków, rakotwórcze działanie tych złych bakterii w jelicie grubym zostaje zahamowane.
Dlatego dbajmy również o te małe mikroorganizmy, które są naszymi przyjaciółmi i dbają o nasze zdrowie i dobre samopoczucie.
